Rączki

Rączki
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko - mazurskie
Powiat	nidzicki
Gmina	Nidzica
Sołectwo	Rączki
Liczba ludności (Pole-obowiązkowe)	Pole-obowiązkowe
Strefa numeracyjna	(+48) 89
Kod pocztowy	13 - 100 Nidzica
Tablice rejestracyjne	NNI
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Rączki
Położenie na mapie Polski Rączki
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Rączki (Runtzky, Rauntzky, niem. Rontzken, od 1938 r. Hornheim) – wieś sołecka w Polsce w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie nidzickim, w gminie Nidzica.W latach 1975-1998 miejscowość przynależała do województwa olsztyńskiego.

Charakterystyka fizjograficzna

Wieś położona jest w pobliżu rezerwatu Źródła Rzeki Łyny.Miejscowość leży na terenie gminy Nidzica, przez obszar której przebiega jedna z głównych granic fizyczno-geograficznych Europy, oddzielająca obszar Europy Zachodniej od obszaru Europy Wschodniej. Ponadto 19.000 ha powierzchni gminy zajmują lasy i grunty leśne. Istotnym zasobem naturalnym gminy są surowce mineralne, tj. żwiry i piaski, torfy i węgiel brunatny, kreda jeziorna, gytia i ziemia okrzemkowa.

Dzieje miejscowości

Wieś została lokowana w 1351 r. gdy Gunter von Hohenstein – komtur ostródzki nadał swojemu słudze Dobrymysławowi 22, 5 włóki na prawie chełmińskim. Dobormysław otrzymał 10 lat wolnizny i zobowiązany został do służby wojskowej. Nie znana jest etymologia nazwy miejscowości. W 1565 r. książę Olbracht obdarzył za prośbą Achacego Czemy – wojewody malborskiego, Jerzego Nachtrabe dobrami w Rączkach. W 1600 r. we wsi mieszkali sami Polacy. W 1659 r. włości rycerskie we wsi zamieniono na obszar wiejski. W 1717 r. w Rączkach gospodarowało 13 chłopów chełmińskich. W 1756 r. sołtysem był Jakob Zakrzewski a we wsi działała karczma . W 1785 r. Rączki objęły 25 łanów, na których gospodarował szlachcic von Mogilowski i 12 chłopów na prawie chełmińskim. W 1846 r. było tu 171 mieszkańców, w 1858 r. – 200, w 1867 r. – 257, w 1871 r. – 272, w 1885 r. – 289, w 1895 r. – 290, w 1905 r. – 239, w 1910 r. – 237, w 1939 r. – 240 . Liczba domów w kolejnych latach wynosiła: w 1846 r. – 26, w 1858 r. – 32, w 1871 r. – 36, w 1885 r. – 41, w 1895 r. – 39, w 1905 r. – 39, w 1910 r. – 39 . W 1858 r. wieś obejmowała 1756 mórg. W miejscowości od 1946 r. istnieje szkoła podstawowa. Nie zachowała się informacja o kształcie zabudowy wiejskiej.

Gospodarka

Na terenie wsi funkcjonuje sklep, stacja paliw oraz przystanek PKS.

Kultura

W Rączkach działa Publiczna Szkoła Podstawowa im. Stanisława Mikołajczyka.

Ludzie związani z miejscowością:

W kadencji 2011 - 2015 sołtysem wsi jest Dawid Szulc.

Zabytki:

Do dnia dzisiejszego zachowała się tradycyjna zabudowa zagród (budynki z czerwonej cegły), budynek szkoły i aleje przydrożne.

Bibliografia:

Darmochwał Tomasz, Rumiński Marek Jacek, Warmia Mazury, przewodnik,Białystok 1996, 252 ss.

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, pod red. Bronisława Chlebowskiego, Filipa Sulimierskiego, Władysława Walewskiego, t. IX, Warszawa 1888, 960 ss.

Wijaczka Jacek, Dzieje wsi do końca XVIII wieku, [w:] Historia Nidzicy i okolic, pod red. Waldemara Rezmer, Nidzica 2012, s. 165 - 202.

Zielińska Agnieszka, Dzieje miasta i okolic w latach 1807 - 1914, [w:] Historia Nidzicy i okolic, pod red. Waldemara Rezmer, Nidzica 2012, s. 203 - 267.

Zobacz też

Rezerwat Przyrody Źródła Rzeki Łyny - http://www.museo.pl/content/view/1337/461/.

Kinlis (dyskusja) 13:04, 3 wrz 2013 (CEST)