Parafia pw. św. Tomasza Apostoła w Nowym Mieście Lubawskim

Parafia pw. św. Tomasza Apostoła w Nowym Mieście Lubawskim
Źródło: zamiasto.com.pl
Siedziba	Nowe Miasto Lubawskie
Adres	ul. Kościelna 10, 13-300 Nowe Miast Lubawskie
Data powołania	ok. 1325 r.
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolickie
Diecezja	toruńska
Dekanat	Nowe Miasto Lubawskie
Kościół	Bazylika św. Tomasza Apostoła w Nowym Mieście Lubawskim
Wspomnienie liturgiczne	3 lipca

Parafia pw. św. Tomasza Apostoła w Nowym Mieście Lubawskim – parafia rzymskokatolicka w diecezji toruńskiej, w dekanacie Nowe Miasto Lubawskie. Proboszczem parafii jest ks. kan. Zbigniew Markowski.

Dzieje parafii

Parafia pw. św. Tomasza Apostoła w Nowym Mieście Lubawskim została założona mniej więcej w tym samym czasie, co same miasto, a więc ok. 1325 r. Źródła historyczne niewiele mówią na temat dziejów parafii w epoce średniowiecza. Pierwsze wzmianki są datowane dopiero na schyłek XV w. i dotyczą tamtejszego duchownego.

Teren, na którym później miała powstać parafia, administracyjnie należał do diecezji chełmińskiej. Taki stan rzeczy utrzymywał się do XIV w. Ok. 5 lat przed lokacją miasta obszar ten wszedł w skład diecezji pomezańskiej. Mocą bulli papieskiej z 1601 r. parafię oddano pod opiekę diecezji chełmińskiej, tak jak to miało miejsce pierwotnie.

Okres reformacji odbił się szerokim echem na obszarze parafii św. Tomasza Apostoła. Idee reformatorów zostały przyjęte przez znaczą część mieszkańców Nowego Miasta. Wedle szacunków w wieku XVII protestanci stanowili już połowę ogółu mieszkańców. Walkę w obronie wiary katolickiej podjęła m.in. rodzina Działyńskich. Paweł Działyński podjął nawet kroki w celu sprowadzenia do miasta reformatorów w celu zaniechania szerzenia się protestanckich idei, co nastąpiło w 1624 r. W tym okresie wybudowany został klasztor, który jednak został doszczętnie zniszczony za sprawą wojsk szwedzkich (1629 r.).

Na terenie Nowego Miasta w I poł. XIX w. katolicy stanowili ok. 58% populacji miasta.

Od wybuchu II wojny światowej duchowieństwo parafii św. Tomasza Apostoła było silnie prześladowane. Naziści przejęli władzę nad tym obszarem już na początku wojny, tj. 03.09.1939 r. Dwa dni później aresztowano ówczesnego proboszcza Leona Prybę, który był więziony przez Niemców jeszcze kilka razy. Zmarł w obozie w Dachau w 1942 r.

Kościół parafialny

Kościół pw. św. Tomasza Apostoła zaczęto budować ok. roku 1325. 9 lutego 1971 r. świątynia zyskała status bazyliki mniejszej (dekret Sacra Congregatio pro Cultu Divino). Obiekt wzniesiono w stylu gotyckim. Budynek posiada trzy nawy. W budowę późniejszej bazyliki byli zaangażowani członkowie zakonu krzyżackiego. Świątynia przeżywała największy okres świetności na przestrzeni XVII/XVIII w. dzięki zaangażowaniu Jana Ewertowskiego pełniącego funkcję proboszcza parafii.

Do dnia dzisiejszego w bazylice nowomiejskiej można podziwiać cenne malowidła ścienne datowane na okres średniowiecza oraz wieku XVIII (w stylu barokowym).

Nieistniejące zabytki sakralne

• Kaplica św. Wawrzyńca
• Kaplica św. Jerzego
• Dom zakonny Zgromadzenia Sióstr Miłosierdzia św. Wincentego a Paulo

Duchowni parafii

Proboszcz: ks. kan. Zbigniew Markowski

Bibliografia

Parafia św. Tomasza w Nowym Mieście Lubawskim[09.08.2014]
deon.pl[09.08.2014]