Ignacy Żegota Onacewicz

Ignacy Żegota Onacewicz
Data i miejsce urodzenia	1780 lub 1781 r. Mała Brzostowica
Data i miejsce śmierci	18 lutego 1845 r. Petersburg
Miejsce spoczynku	Cmentarz Smoleński w Petersburgu
Zawód	historyk, bibliofil, wykładowca, tłumacz

Ignacy Żegota Onacewicz (ur. w 1780 lub 1781 roku w Małej Brzostowicy koło Grodna, zm. 18 lutego 1845 roku w Petersburgu) – wykładowca na Uniwersytecie w Królewcu i Wilnie, historyk, bibliofil, tłumacz.

Życiorys

Urodził się jako syn Szymona, parocha unickiego.

Szkoła i wykształcenie

Uczęszczał do szkół w Wołkowysku i Grodnie. W latach 1797–1801 pełnił funkcję guwernera na obszarze Suwalszczyzny. Natomiast w latach 1801–1802 kształcił się w Seminarium Nauczycielskim w Ełku.

Za wybitne osiągnięcia w nauce Onacewicz uzyskał wyróżnienie oraz stypendium od pruskiego monarchy na podjęcie studiów w Królewcu. Otrzymane 2-letnie stypendium, przedłużone na kolejny rok, pozwoliło mu kontynuować naukę. Uczęszczał na zajęcia z filozofii, historii, logiki, metafizyki, prawa i ekonomii politycznej, historii powszechnej i dyplomacji. W 1811 roku uzyskał w Wilnie tytuł magistra.

Działalność

W Królewcu Onacewicz zainteresował się historią Prus oraz Wielkiego Księstwa Litewskiego. Możliwość korzystania z królewieckich archiwów pozwoliła mu dokonać wielu odpisów ważnych dokumentów. Po zakończonej edukacji pozostał w Królewcu, gdzie pracował jako lektor języka polskiego i rosyjskiego. Poza pracą lektora objął stanowisko królewskiego tłumacza. Za pełnione obowiązki wyznaczono mu pensję w wysokości 1000 talarów.

W czasach wojen napoleońskich Onacewicz poznał ministra spraw zagranicznych Cesarstwa Rosyjskiego Nikołaja Rumiancewa. Na zaproszenie tegoż udał się do Homla, gdzie zapoznał się z rodzinnym archiwum. Praca w tamtejszym archiwum zaowocowała odpisami dokumentów dotyczącymi historii Litwy oraz Prus.

Po trwającym rok pobycie w Homlu Onacewicz udał się do Wilna, gdzie uzyskał w 1811 roku tytuł magistra. Bardzo dobre wyniki w nauce oraz opinie profesorów królewieckich pozwoliły mu uzyskać pracę jako wykładowca historii, prawa i ekonomii dla pracowników administracyjnych i rządowych.

Wojna 1812 roku sprawiła, iż Onacewicz opuścił Wilno i udał się na Polesie, gdzie pracował jako guwerner. Rok później rozpoczął pracę w gimnazjum w Białymstoku. Pracę uzyskał dzięki poparciu rektora Uniwersytetu w Wilnie, Jana Śniadeckiego. W gimnazjum nauczał języka niemieckiego, prawa oraz historii. Pełnił również funkcję pomocniczą dyrektora tamtejszego gimnazjum. W szkole pracował do 1821 roku, po czym podjął starania o uzyskanie tytułu i stanowiska profesora na Uniwersytecie w Wilnie. Przegrana z Lelewelem zmusiła go do wyjazdu do Petersburga, gdzie pracował nad zebraniem źródeł do historii Litwy. Podobne kwerendy archiwalne odbył również w Rydze i Dorpacie. Dzięki protekcji Lelewela w 1821 roku Onacewicz powrócił do Wilna, gdzie powierzono mu wykłady z dyplomacji i statystyki państwa rosyjskiego.

W trakcie pracy na uniwersytecie Onacewicz odbył podróże m.in. do Warszawy i Królewca. W 1827 roku mianowano go profesorem nadzwyczajnym. Po powrocie z Królewca popadł w zatarg z przedstawicielami władz rosyjskich. Obwiniany za działalność patriotyczną został usunięty z Wilna i przewieziony do Grodna, następnie do Brzostowicy Małej. W rodzinnym mieście przebywał do 1830 roku, po czym przewieziono go do Warszawy. Oczyszczony z zarzutów do pracy na uniwersytecie nie powrócił. W 1834 roku wyjechał do Petersburga, gdzie podjął pracę w Komisji Archeologicznej.

Zmarł 18 lutego 1845 roku w stolicy Cesarstwa Rosyjskiego.

Bibliografia

Wybitni Polacy w Królewcu XVI-XX wiek, red. S. Augusiewicz, J. Jasiński, T. Oracki, Olsztyn 2005, s. 196-199.