Związek Mazurów II
| Związek Mazurów II | |
| | |
| Rodzaj organizacji | lokalna organizacja społeczno-narodowa |
| Profil działalności | działalność narodowa, reprezentowanie interesów ludności mazurskiej |
| Rok założenia | 1935 |
Związek Mazurów II - organizacja mazurska założona w Działdowie w 1935 roku.
Spis treści
Historia
Powstanie Związku Mazurów II było wspierane przez polski wywiad wojskowy. Oddział II Sztabu Generalnego w 1930 roku reaktywował Ekspozyturę nr 2. Jej zadaniem było podjęcie intensywnej akcji budzenia polskości w Prusach Wschodnich[1]. W tym okresie lokalne władze nie wykazywały jakiegokolwiek zainteresowania kwestiami mazurskimi. Brakowało sprawnej organizacji lokalnej broniącej interesów ludności mazurskiej. Na dodatek sprawy nie ułatwiały niesnaski i konflikty w lokalnym środowisku.
Nie znaleziono sposobu, aby zapobiec zjawisku znikania i tak niewielkiej liczby Mazurów z polskiej administracji i szkolnictwa. Wszystkie te aspekty zbliżały Mazurów do organizacji i stowarzyszeń niemieckich. Prezesem organizacji został lkwim: Karol Małłek, zaangażowany uprzednio w działalność Związku Mazurów I powołanego w 1931 roku.
Cele i zadania organizacji
Statut Związku został opracowany przez Karola Małłka oraz Gustawa Leydinga, przy udziale polskich wojskowych. Duży wpływ na jego kształt miały Tezy Mazurskie[2], przygotowane w 1931 roku przez Adolfa Edward Szymańskiego z myślą o ich rozwinięciu w ramach Związku Mazurów I.
Organizacja miała pełnić rolę bazy wypadowej oraz swoistego "informatora" kontrolującego sytuację, nastroje i wydarzenia rozgrywające się za granicą niemiecką. Przede wszystkim dążono jednak do uzyskania wpływów wśród Mazurów pruskich i rozbudzenia w nich zainteresowania kontaktami z ruchem polskim. W dwupiętrowym domu, siedzibie Związku, umieszczone zostały również: biblioteka, świetlica, biuro, bursa dla młodzieży oraz mieszkania przeznaczone dla personelu.
Działalność
Związek Mazurów II w sposób oficjalny uczestniczył w animowaniu życia społeczno-kulturalnego. Zakładał wiejskie biblioteki i świetlice, zorganizował chóry (w Działdowie oraz Uzdowie), które wystawiały Jutrznię mazurską, przygotowywał kolonie dla dzieci. Na polu gospodarczym Związek postulował podjęcie działań zmierzających do ułatwienia Mazurom dostępu do pomocy kredytowej. Działania organizacji nie przyniosły w tej kwestii zadowalających efektów. Niepowodzeniem zakończyły się również próby założenia mazurskiej gazety.
Związek Mazurów II wszedł również w otwarty konflikt z Emilią Sukertową-Biedrawiną i jej mężem Józefem Biedrawą. Obie strony nie doszły do porozumienia aż do wybuchu II wojny światowej.
Przypisy
Zobacz też
Bibliografia
Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. II, Olsztyn 2011.
Chojnowski Andrzej, Związek Mazurów w Działdowie, Przegląd Historyczny, 1975, z.2, s. 217-237.
Bystrzycki Piotr, Działdowszczyzna w latach II Rzeczpospolitej. Życie społeczno-polityczne, Olsztyn 1997.
Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany, red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008.
Wrzesiński Wojciech, Ruch polski na Warmii, Mazurach i Powiślu w latach 1920-1939, Olsztyn 1973.
Wrzesiński Wojciech, Polski ruch narodowy w Niemczech 1922-1939, Poznań 1970.
