Stama

Stama
Rodzaj miejscowości	wieś
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko - mazurskie
Powiat	mrągowski
Gmina	Sorkwity
Liczba ludności (Pole-obowiązkowe)	Pole-obowiązkowe
Strefa numeracyjna	(+48) 89
Tablice rejestracyjne	NMR
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Stama
Położenie na mapie Polski Stama
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Stama (niem. Stamm) - wieś sołecka w Polsce w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie mrągowskim, w gminie Sorkwity. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie przynależała do województwa olsztyńskiego.

Charakterystyka fizjograficzna

Miejscowość położona jest na terenie fizjograficznym charakterystycznym dla powiatu mrągowskiego, który znajduje się w obrębie dwóch regionów : cześć zachodnia do linii Lipowo - Kosewo - Baranowo - Cudnochy to obszar wyniesień Pojezierza Mrągowskiego; część wschodnia to Kraina Wielkich Jezior Mazurskich, stanowiąca rozległe obniżenie w pasie pojezierzy Polski Północno-Wschodniej. Ukształtowanie terenu jest typowe dla obszarów polodowcowych. Występuje tutaj także skupienie dużych, naturalnych zbiorników wodnych (14% powierzchni) oraz rozległe, zwarte kompleksy leśne (31% powierzchni). Ponadto miejscowość położona jest na terenie gminy Sorkwity gdzie występujące osady wiążą się ze zlodowaceniem północnopolskim dwóch faz: leszczyńskiej i pomorskiej. W obszarze gminy znajdują sięzasoby kruszywa naturalnego oraz kopaliny rolnicze (kreda jeziorna).Występują tutaj dwa ciągi morenowe, które poprzecinane są szeregiem jezior rynnowych (towarzyszą im piaszczysto-żwirowe wały ozów i tworów szczelinowych typu kemów. Do rynien zaliczymy jeziora:Stromek, Warpuńskie,Zyndackie, Gielądzkie, Lampasz. Wzdłuż jeziora Gielądzkiego i Lampackiego występują bardzo wysokie strome krawędzie - spadki dochodzą do 40 i więcej stopni nachylenia. Natomiast najwyższy punkt na terenie gminy, na zachód od Jeziora Gielądzkiego, koło Surmówki ma wysokość 208 m n.p.m.

Dzieje miejscowości

Wieś powstała na terytorium nadanym w 1379 r. przez wielkiego mistrza Winryka von Kniprode, Kiersztanowi i Otonowi z Olsztyn między jeziorem Gieląd i Stama. Wieś nosi nazwę od pobliskiego jeziora Stama – Stamen. Nazwa pochodzi od prusko – litewskiego „stamina” – opary. W 1451 r. przywilej zostaje odnowiony przez wielkiego mistrza Ludwika von Erlichshausen, Janowi z Kermit, Janowi Przebędowskiemu i Mikołajowi Ruszkowskiemu. Jezioro Stama zostaje zamienione na Sermit a w jeziorze Tapejmowskim właściciele otrzymują prawo połowu ryb. W 1469 r. dobra: Sorkwity, Stama i Miłuki kupuje Jerzy Schlieben za 347 grzywien. W 1599 r. dobra kupują Eglofsteinowie. W 1785 r. we wsi były 22 dymy a w 1838 r. – 19 . W 1815 r. we wsi mieszkały 122 osoby a w 1838 r. – 212 . Pod koniec XIX w. wieś obejmowała 142 ha z 31 domami i 165 mieszkańcami. Ok 1818 r. powstała w Stamie szkoła, w której w 1818 r. wykładał nauczyciel Jan Thiel. W 1939 r. w Stamie mieszkało 80 osób .

Ludzie związani z miejscowością:

Na kartach historii wsi zapisali się: wielki mistrza Winryka von Kniprode oraz nauczyciel Jan Thiel.

Bibliografia:

Chojnacki Władysław, Słownik polskich nazw miejscowości w byłych Prusach Wschodnich i na obszarze byłego Miasta Gdańska, Poznań 1946, 183 ss.

Mrągowo. Z dziejów miasta i okolic, pod red. Andrzeja Wakara, Olsztyn 1975, 487 ss.

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, pod red. Bronisława Chlebowskiego, Filipa Sulimierskiego, Władysława Walewskiego, t. XI, Warszawa 1890, 960 ss.

Zobacz też

http://www.gminasorkwity.pl
Kinlis (dyskusja) 09:19, 20 wrz 2013 (CEST)