Smardz jadalny
| Smardz jadalny | |
| | |
| Morchella esculenta | |
| (L.) Pers. | |
 Owocniki smardza jadalnego. Fot. Andreas Kunze. Źródło: Commons Wikimedia | |
| Systematyka | |
| Królestwo | grzyby |
| Gromada | grzyby workowe |
| Klasa | kustrzebniaki |
| Rząd | kustrzebkowce |
| Rodzina | smardzowate |
| Rodzaj | smardz |
| Gatunek | smardz jadalny |
| Synonimy | |
Smardz jadalny (Morchella esculenta (L.) Pers.) – gatunek grzyba wielkoowocnikowego z rodziny smardzowatych (Morchellaceae), rzędu kustrzebkowców (Pezizales).
Owocnik
Owocnik osiąga wysokość 3–10 cm (20 cm). Główka o wymiarach 3–8 cm x 3–6 cm jest szara, szaroochrowa, woskowatożółta, kulista lub jajowata, w środku pusta, z nieregularnie rozmieszczonymi alweolami (wnękami) na powierzchni, bez wyraźnie rozgraniczających żeber, dolną krawędzią przyrośnięta do trzonu. Trzon o wymiarach 5-9 x 2-4 cm, białoochrowy, pokryty jest drobnymi ziarenkami i pusty w środku.
Rozmieszczenie i ekologia
Smardz jadalny tworzy owocniki jednoroczne. Powstają one wczesną wiosną, od kwietnia i maja do czerwca, pojedynczo lub w grupach, w lasach i zaroślach liściastych, nad brzegami rzek i potoków, w parkach, w ogrodach, często pod jesionami i wiązami, również pod drzewami owocowymi, czasami na wysypiskach porośniętych zielenią, na nawożonych glebach, rzadziej w lasach iglastych. Jest to grzyb saprotroficzny.
Gatunek objęty jest częściową ochroną gatunkową w Polsce (okazy rosnące poza terenem ogrodów, upraw ogrodniczych, szkółek leśnych oraz poza terenami zieleni, zaliczony do grzybów rzadkich – kategoria R na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ze względu na dość liczne stanowiska tego gatunku odnotowane w ostatnich latach na terenie całego kraju, również na Warmii i Mazurach, według niektórych nie należy do grzybów rzadkich, choć nie jest też pospolity.
Wartość użytkowa
Owocniki są jadalne, opisywane jako cenne pod względem spożywczym, smaczne, przydatne do obróbki zarówno świeże, jak i suszone, jednak w stanie surowym toksyczne dla człowieka.
Zobacz też
grzyby.pl [22.04.2014]
pl.wikipedia.org, smardz jadalny [22.04.2014]
indexfungorum.org [22.04.2014]
Bibliografia
Gumińska Barbara, Wojewoda Wiesław, Grzyby i ich oznaczanie, Warszawa 1985.
Flück Markus, Atlas grzybów. Oznaczanie, zbiór, użytkowanie, z je̜z. niem. tłum. Helena Terpińska-Ostrowska, Warszawa 1995.
Wojewoda Władysław, Ławrynowicz Maria, Red list of the macrofungi in Poland, [w:] Red lists of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski, red. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda i Zbigniew Szeląg, Kraków 2006, s. 55-70.
