Kal

Kal
Źródło: Wikimedia Commons
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	węgorzewski
Gmina	Węgorzewo
Liczba ludności (2010)	160
Strefa numeracyjna	(+48) 87
Kod pocztowy	11-600
Tablice rejestracyjne	NWE
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Kal
Położenie na mapie Polski Kal
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Kal (niem. Kehlen) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie węgorzewskim, w gminie Węgorzewo. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego. W 2010 roku wieś liczyła 160 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Piotr Tymcio.

Położenie

Wieś położona jest w północnej części Krainy Wielkich Jezior Mazurskich, na Pojezierzu Giżycko–Węgorzewskim, 4,5 km na południe od Węgorzewa. Miejscowość jest usytuowana na półwyspie Kal między jeziorami Mamry i Święcajty.

Dzieje miejscowości

W XVII wieku kartograf Józef Naronowicz–Naroński odkrył nad brzegiem jeziora pozostałości po grodzisku Prusów oraz zaznaczył to miejsce na swojej mapie, jednak później na owe ślady nie natrafiono. Wieś otrzymała przywilej lokacyjny w 1478 roku na prawie magdeburskim na 60 łanach. Prawdopodobnie istniała już wcześniej, być może zamieszkana była przez Prusów. Nazywana była Kele, Kehlenn. W 1540 roku we wsi mieszkały 24 rodziny chłopskie. W połowie XIX wieku wieś obejmowała nieco ponad 55 łanów.

Szkoła we wsi powstała w 1737 roku. W połowie XIX wieku uczęszczało do niej 75 dzieci, zaś w 1935 roku – 65 dzieci.

Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa.

Liczba mieszkańców w poszczególnych latach:

• 1858 r. – 590 osób

• 1925 r. – 601 osób

• 1939 r. – 777 osób

Kultura

Wieś uczestniczyła w projekcie Plenery Wielkich Jezior Festiwal Mazurski.

Religia

Miejscowość znajduje się na terenie parafii rzymskokatolickiej w Węgorzewie.

Zabytki

W pobliżu wsi, na starym cmentarzu, stoi tajemnicza murowana kolumna (1,6 m szerokości, 3,6 m wysokości), z którą wiąże się legenda pochodząca z połowy XVI wieku. Mówi ona o diable, który miał jakoby zabić dwie pary oddające się rozpuście w domku wiejskim i na pamiątkę tego występku wzniesiono ów „pomnik”. Najprawdopodobniej kolumna rzeczywiście pochodzi z tego okresu, lecz zapewne powstała w okresie niebezpiecznego przyboru wód jeziora Mamry, który groził wsi zalaniem. Mieszkańcy pragnęli w ten sposób przebłagać Opatrzność, by uchroniła ich przed powodzią . W latach 2006-2007 przeprowadzono renowację Kalskiego Słupa. Na cmentarzu ewangelickim znajduje się mogiła żołnierska dwóch braci Hinz, poległych 11 listopada i 12 grudnia 1914 roku.

Bibliografia

Białuński Grzegorz, Kolonizacja „Wielkiej Puszczy” (do 1568 roku) – starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie), Olsztyn 2002.
Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany, red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008.
Wakar Andrzej, Wilamowski Bohdan, Węgorzewo. Z dziejów miasta i powiatu, Olsztyn 1968.
Bank Danych Lokalnych GUS [30.07.2013]
Deutsche Verwaltungsgeschichte [30.07.2013]
Olsztyńska Strona Rowerowa [30.07.2013]
Strona Urzędu Gminy Węgorzewo [30.08.2013]
Ciekawe Mazury [19.09.2014]