Wągniki

Wągniki
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	bartoszycki
Gmina	Górowo Iławeckie
Liczba ludności (2010)	260
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Wągniki
Położenie na mapie Polski Wągniki
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Wągniki (niem. Wangnick) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie bartoszyckim, w gminie Górowo Iławeckie. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego. W latach 1946–1961 wieś wchodziła w skład powiatu górowskiego. Miejscowość w 2010 roku liczyła 260 mieszkańców (łącznie z Paprociną i Worławkami). W skład sołectwa wchodzą wsie: Wągniki, Wągródka i Worławki. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Marcin Szafran.

Położenie

Wieś położona jest w północnej części województwa warmińsko-mazurskiego, na obszarze Wzniesień Górowskich, 29 km na zachód od Bartoszyc i 7 km na zachód od Górowa Iławeckiego. Przebiega przez nią droga wojewódzka nr 512. Na południe od wsi znajduje się Wyżawka (Wągnicka Góra) o wysokości 132 m n.p.m. oraz Sarni Staw (3 ha).

Dzieje miejscowości

Wieś powstała w ramach kolonizacji północnych obszarów państwa zakonu krzyżackiego. Jej nazwa wywodzi się z języka pruskiego, od słowa wangus – las dębowy – lub wange – okolica. Miejscowość została założona jako majątek ziemski, który w 1469 roku zakon oddał w zastaw dowódcy wojsk zaciężnych Pawłowi Preglowi (wraz z Kandytami i Piastami Wielkimi). W XVI i XVII wieku należał on do możnego rodu von Kreytzenów. Pod koniec XIX wieku zajmował powierzchnię 809 ha (wraz z folwarkami Katławki i Gajówka) i był własnością rodziny Gampów (stan na rok 1889). Wągniki wchodziły w skład parafii ewangelickiej w Górowie Iławeckim.

Szkoła we wsi istniała już przed II wojną światową. W 1935 roku uczęszczało do niej 60 uczniów, a zatrudniony był jeden nauczyciel.

Po wojnie wieś weszła w skład sołectwa Sołtysowizna, a na bazie dawnego majątku uruchomiono tu PGR Wągniki. Spis powszechny z 1983 roku ujmował Wągniki wraz z pobliską Paprociną i wykazał w nich łącznie 25 budynków mieszkalnych, klub, świetlicę oraz punkt biblioteczny.

Liczba mieszkańców w XIX i XX wieku kształtowała się następująco:

• 1857 – 106 osób
• 1933 – 238 osób
• 1939 – 207 osób
• 1983 – 338 osób (łącznie z Paprociną)

Zabytki

• dawny park dworski z XIX wieku
• pozostałości zabudowań folwarcznych: część zabudowań gospodarczych, aleja dojazdowa, komin cegielni
• cmentarz ewangelicki z połowy XIX wieku położony na wschód od wsi, na wzniesieniu; dziś zdewastowany, porośnięty dziką roślinnością
• cmentarz położony około 700 m na południe od wsi, na skraju lasu

Zobacz też

• Wągniki w gminie Pasłęk

Bibliografia

Bartoszyce. Z dziejów miasta i okolic, red. Andrzej Wakar, Olsztyn 1987.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
Zmiana studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Górowo Iławeckie, gorowoil-ug.bip-wm.pl, Górowo Iławeckie 2008 [05.03.2014]
Bank Danych Lokalnych GUS [05.03.2014]
verwaltungsgeschichte.de [05.03.2014]