Cmentarz katolicki w Brąswałdzie
Cmentarz katolicki parafii w Brąswałdzie najbardziej oddaje charakter starych warmińskich cmentarzy wiejskich. Położony poniżej wzniesienia kościelnego, po drugiej stronie przebiegającej przez wieś drogi, skupia uwagę urozmaiconym ukształtowaniem terenu, który stopniowo podnosi się w kierunku zachodnim. Centralnie przez cmentarz przebiega pomnikowa aleja lipowa, która dzieli go na dwie części. Pośród licznych już współczesnych nagrobków i krzyży znaleźć można wiele unikalnych i zabytkowych grobów, które odznaczają się walorami estetycznymi i historycznymi. Zachowane żeliwne krzyże z przełomu XIX i XX wieku upamiętniają zmarłych przed wojną, a żyjących niegdyś w symbiozie w tej miejscowości i parafii, niemiecko i polsko mówiących Warmiaków. Na uwagę zasługują szczególnie dwa kamienne nagrobki, które znajdują się po lewej stronie alei. Posiadają one wyobrażenia figuralne Matki Bożej i Chrystusa. To charakterystyczne wskazówki informujące, gdzie został pochowany, zasłużony dla Warmii działacz polski i przede wszystkim tutejszy ks. proboszcz Walenty Barczewski (1856-1928) i jego matka. Na cmentarzu w Brąswałdzie znajdują się jeszcze groby innych brąswałdzkich księży: ks. Franciszka Kaupowicza i ks. Hermana Macherzyńskiego.
Bibliografia
Kuprjaniuk Stanisław, Mała architektura sakralna na Warmii do 1945 roku ze szczególnym uwzględnieniem kapliczek, w druku.
Kuprjaniuk Stanisław, Liżewska Iwona, Warmińskie kapliczki, Olsztyn 2012.
