Brodowo (gmina Iłowo-Osada)

Brodowo
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	działdowski
Gmina	Iłowo-Osada
Liczba ludności (2010)	224
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Brodowo
Położenie na mapie Polski Brodowo
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Brodowo (niem. Klein Borawsken, od 1938 r. Kleindeutscheck) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie działdowskim, w gminie Iłowo-Osada. W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa ciechanowskiego.

Miejscowość w 2010 roku liczyła 224 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Remigiusz Frankowski.

Położenie

Wieś położona jest w południowej części województwa warmińsko-mazurskiego, na pograniczu Pojezierza Mazurskiego i Niziny Mazowieckiej, 6,5 km na południowy wschód od Działdowa i 5 km na północ od Iłowo-Osady, między drogą wojewódzką nr 544 a granicą z powiatem nidzickim.

Dzieje miejscowości

Wieś powstała w ramach kolonizacji południowych terenów państwa Zakonu Krzyżackiego. Po raz pierwszy wzmiankowana jest w źródłach z roku 1371. Z kolei w 1399 roku stanowiła część włości Hanusza z Kozłowa, który założył tu wieś czynszową na 40 łanach; pierwszym sołtysem był niejaki Mikołaj. W XV wieku Brodowo przeszło w ręce Mikołaja Wildenaua, który w 1429 roku odstąpił wieś wielkiemu mistrzowi Pawłowi von Rusdorfowi w ramach wymiany na wieś Wysoka i dodatkowych 20 łanów pod Kraszewem. W XVII wieku tutejszy majątek należał do Macieja Chorążego. Brodowo wchodziło w skład parafii ewangelickiej w Narzymie. Szkołę we wsi założono w pierwszej połowie XVIII wieku (około 1717-1742).

W 1919 roku na mocy traktatu wersalskiego wieś - wraz z całą Działdowszczyzną - przyznana została Rzeczpospolitej Polskiej. W 1939 roku znalazła się pod okupacją niemiecką.

Liczba mieszkańców

1857 - 443 osoby

1931 - 758 osób

Ludzie związani z miejscowością

• Wilhelm Małłek - gospodarz z Brodowa, gromadkarz, ojciec Karola
• Karol Małłek (1898-1969) - pisarz, pedagog, działacz mazurski, urodził się w Brodowie.

Zabytki

• Zespół dworsko-folwarczny: dwór z około 1860 roku, owczarnia z około 1900 roku
• Zespół budynków szkolnych z przełomu XIX i XX wieku: szkoła murowana i stodoła drewniano-murowana
• Kilka przykładów budownictwa drewnianego i murowanego z końca XIX i początku XX wieku (domy nr 4, 12, 20, 39)
• Cmentarz ewangelicki, na którym znajduje się kwatera wojenna z czasów I wojny światowej

Bibliografia

1. Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. 2, Olsztyn 2011.
2. Działdowo. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1966.
3. Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
4. Gminna ewidencja zabytków w: |Zmiana studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy [data dostępu: 12.11.2013]]
5. Bank Danych Lokalnych GUS [data dostępu: 12.11.2013]
6. Verwaltungsgeschichte [data dostępu: 12.11.2013]