Grom

Grom
Pole-obowiązkowe
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	szczycieński
Gmina	Pasym
Liczba ludności (2010)	545
Strefa numeracyjna	(+48) 89
Kod pocztowy	12-130
Tablice rejestracyjne	NSZ
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Grom
Położenie na mapie Polski Grom
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Grom (niem. Grammen) – wieś sołecka w Polsce, położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie szczycieńskim, w gminie Pasym. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.

Charakterystyka fizjograficzna

Wieś położona jest na Pojezierzu Mazurskim, w południowej części województwa warmińsko-mazurskiego, w odległości 6 km na południowy wschód od Pasymia, przy drodze krajowej nr 53 w kierunku Szczytna; stacja kolejowa na linii Olsztyn-Ełk. Na północ od Gromu leżą jeziora: Gromskie i Leleskie.

Dzieje miejscowości

W pobliżu Gromu odnaleziono groby pochodzące z okresu kultury amfor kulistych, a także groby kurhanowe z I tysiąclecia p.n.e. Wieś została założona w 1381 roku jako jedna z pierwszych na terenie powiatu szczycieńskiego. Niejakiemu Henrykowi nadano wówczas 6 łanów sołeckich z zadaniem założenia wsi czynszowej na 60 łanach boru na prawie chełmińskim; w tym samym czasie powstała tu karczma. Nazwa wsi pochodzi od pobliskiego jeziora. Część mieszkańców świadczyła powinności w majątku państwowym w Jęczniku. W połowie XV wieku osiedliło się tu sporo bartników. Wieś kilkakrotnie dotykały skutki działań wojennych: podczas wojny trzynastoletniej, w 1520 roku została złupiona, a podczas wojen szwedzkich w XVII wieku wielu mieszkańców dostało się do niewoli tatarskiej (najazd z 1656 roku). Gdy wieś podniosła się ze zniszczeń i wybudowano tu drugą karczmę, a leżące odłogiem pola znów zostały zagospodarowane, kolejną klęskę przyniosła do wsi epidemia dżumy w latach 1709-1711. Populacja zmniejszyła się wówczas trzykrotnie i do połowy XVIII wieku Grom był ponownie zaludniany. Rozwój wsi znacznie przyspieszył dopiero w drugiej połowie XIX wieku, gdy Grom uzyskał połączenie kolejowe z Olsztynem i Szczytnem.Szkoła we wsi powstała około 1730 roku. Pod koniec XIX wieku wybudowano dla niej nową siedzibę. Przed I wojną światową podróżujący po Mazurach Mieczysław Orłowicz nazwał miejscowość „osadą przemysłową”. Działały tu wówczas m.in. gorzelnia i dwie cegielnie. Podczas działań wojennych 1914 roku Grom został splądrowany. W okresie międzywojennym, przetrwawszy pierwsze lata inflacji, był dużą, dobrze rozwijającą się wsią.

W styczniu 1945 roku dotarł do Gromu dotarł front. Ci, którzy nie zdążyli już wcześniej uciec, ginęli lub tracili domy i często dorobek życia. Spalono kilka domów, wiele ograbiono. Gdy zaczęli napływać nowi osadnicy z Polski centralnej, było tu zaledwie kilka rodzin spośród tych, które mieszkały w Gromie od pokoleń. Pierwszym powojennym sołtysem był Ignacy Korczakowski. W pierwszych latach powojennych zorganizowano piekarnię, kuźnię, sklep, spółdzielnię rybacką i ponownie uruchomiono szkołę. Grom zachował dawny charakter owalnicy z placem w centrum i obiegającą go drogą. Wieś jest siedzibą sołectwa. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Andrzej Kwiatkowski.

Liczba mieszkańców i gospodarstw rolnych w poszczególnych okresach:

1782 – 45 gospodarstw

1818 – 318 osób, 55 gospodarstw

1939 – 800 osób

Szkolnictwo

W miejscowości działa szkoła podstawowa.

Zabytki:

• Jedna drewniana chałupa (nr 21)
• Pozostałości dawnej cegielni – dwa budynki z czerwonej cegły na skraju wsi
• Budynek szkoły z końca XIX wieku, z czerwonej cegły, piętrowy
• Dawny cmentarz ewangelicki
• Osiedle kochówek z okresu międzywojennego

Przyroda:

W pobliży wsi znajduje się Rezerwat Przyrody Sołtysek.

Bibliografia:

1. Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. I, Olsztyn 2011.
2. Duch Aleksy, Grammen… po prostu Grom, [w:] Szczytno. Z dziejów miasta i powiatu, red. Jan Jałoszyński i in., Olsztyn 1962, s. 393-394.
3. Letkiewicz Arkadiusz, Z dziejów miasta i gminy Pasym, Rocznik Mazurski, t. 10, 2006, 16-20.
4. Liżewska Iwona, Knercer Wiktor, Przewodnik po historii i zabytkach ziemi szczycieńskiej, Olsztyn 1998.
5. Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.
6. Szczytno. Z dziejów miasta i powiatu, red. Jan Jałoszyński i in., Olsztyn 1962.
7. Bank Danych Lokalnych GUS:http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims [data dostępu: 9.09.2013]
8. Deutsche Verwaltungsgeschichte: http://www.verwaltungsgeschichte.de/ortelsburg.html [data dostępu: 9.09.2013]

Przypisy