Pogobie Tylne

Pogobie Tylne
Pogobie Tylne. Mogiła żołnierzy rosyjskich poległych w 1914-1915 roku
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	piski
Gmina	Pisz
Liczba ludności (2010)	69
Strefa numeracyjna	(+48) 87
Kod pocztowy	12-200
Tablice rejestracyjne	NPI
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Pogobie Tylne
Położenie na mapie Polski Pogobie Tylne
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Pogobie Tylne (niem. Hinter Pogobien, od 1933 r. Hirschwalde) – wieś sołecka w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie piskim, w gminie Pisz. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego.

Charakterystyka fizjograficzna

Wieś położona jest w południowo-wschodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na Równinie Mazurskiej, w Puszczy Piskiej, na południowym krańcu Jeziora Pogubie Małe, w odległości 13 km na południe od Pisza.

Dzieje miejscowości

Wieś powstała jako osada szkatułowa w 1707 roku. Życie mieszkańców na przestrzeni wieków związane było z otaczającą ich puszczą. Do połowy XIX wieku zajmowali się głównie eksploatacją złóż rudy darniowej, dostarczanej następnie do jednej z pobliskich hut, m.in. największej z nich, w Wądołku. Z kolei pod koniec XIX wieku i do wybuchu II wojny światowej mieszkało tu wielu robotników zatrudnionych przy wyrębie lasu i dostarczaniu drewna do okolicznych tartaków.

Szkołę we wsi założono w 1737 roku. W 1935 roku pracował w niej jeden nauczyciel, zaś uczęszczało 62 dzieci.

Większość mieszkańców opuściła wieś w 1945 roku, reszta zdecydowała się później na emigrację. Nowi osiedleńcy napływali głównie zza dawnej granicy - z Kurpi. Dobrze zachowało się dawne budownictwo drewniane, a nowo powstające domy nawiązują do mazurskich tradycji budowniczych. Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Mirosław Wachowski.

Liczba mieszkańców wsi Pogobie Tylne w poszczególnych okresach:

1857 – 214 osób

1864 – 282 osoby

1867 – 294 osoby

1933 – 274 osoby

1939 – 296 osób

1988 – 89 osób

Zabytki:

• Zachowało się wiele przykładów budownictwa drewnianego, zarówno domy mieszkalne, jak i zabudowania gospodarcze
• Budynek szkoły z początków XX wieku, murowany
• Murowany dom z początków XX wieku (nr 5)
• Dawny cmentarz ewangelicki z początków XX wieku; pochowanych jest tutaj dwóch żołnierzy armii rosyjskiej poległych w latach 1914-1915

Bibliografia:

1. Hippel Rudolf von, Przegląd statystycznych i innych uwarunkowań powiatu Johannisburg na podstawie przeprowadzonego spisu powszechnego w dniu 3 grudnia 1867 r. wg zestawienia starosty von Hippela w roku 1868, Znad Pisy, nr 19-20, 2010-2011, s. 83-157.
2. Olszak Piotr, Przegląd budownictwa drewnianego na Ziemi Piskiej, Znad Pisy, nr 10, 2001, s. 106-121.
3. Pawlicki Ryszard Wojciech, Cmentarze i mogiły wojenne z okresu pierwszej wojny światowej na obszarze byłego powiatu piskiego, Znad Pisy, nr 4, 1996, s. 49-69.
4. Pisz. Z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1970.
5. Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
6. Worobiec Antoni, Worobiec Krzysztof A., Z dziejów szkolnictwa na Ziemi Piskiej, Znad Pisy, nr 13/14, 2004/2005, s. 73-90.
7. Deutsche Verwaltungsgeschichte: http://www.verwaltungsgeschichte.de/johannisburg.html [data dostępu: 24.08.2013]
8. Bank Danych Lokalnych GUS: http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims [data dostępu: 24.08.2013]
9. Gminna Ewidencja Zabytków www.bip.pisz.hi.pl/zalaczniki/prawo/110131120520.doc [data dostępu: 24.08.2013]
10. Olsztyńska Strona Rowerowa: http://www.rowery.olsztyn.pl/wiki/miejsca/1914/warminsko-mazurskie/pogobie_tylne [data dostępu: 24.08.2013]

Przypisy