Tolkowiec

Tolkowiec
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	braniewski
Gmina	Płoskinia
Liczba ludności (2010)	103
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Tolkowiec
Położenie na mapie Polski Tolkowiec
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Tolkowiec (niem. Tolksdorf) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie braniewskim, w gminie Płoskinia. W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa elbląskiego.

Miejscowość w 2010 roku liczyła 103 mieszkańców. W skład sołectwa wchodzą wsie Tolkowiec i Demity. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Władysław Błądek.

Położenie

Wieś położona jest w północnej części województwa warmińsko-mazurskiego, na Równinie Warmińskiej, nad strumykiem Młynówka, 17 km na południowy wschód od Braniewa i 4 km na północny wschód od Płoskini; na wschód od wsi przebiega linia kolejowa na odcinku Braniewo - Pieniężno - Orneta.

Dzieje miejscowości

Jedna z najstarszych wsi na Warmii. Założona została prawdopodobnie pod koniec XIII wieku; zasadźcą był niejaki Bernhard, a areał wynosił 60 łanów. Kapituła katedralna przywilej lokacyjny wystawiła 10 listopada 1300 roku. Nazwa wsi wywodzi się od pruskiego słowa tolke - tłumacz, albowiem sołtys wsi, Henryk, był wieloletnim tłumaczem u boku biskupa Henryka Fleminga. Karczmę założono prawdopodobnie wraz ze wsią. W połowie XVII wieku Tolkowiec obejmował 52 łany czynszowe, a ponadto sześć łanów należało do kościoła, a jeden do szkoły. Pod koniec XVIII wieku była to wieś królewska.

Kościół we wsi wybudowało już w połowie XIV wieku; działała przy nim szkoła parafialna.

Przed wybuchem II wojny światowej większość mieszkańców utrzymywała się z rolnictwa i leśnictwa, 43 osób pracowało w przemyśle i rzemiośle, 12 - w handlu i komunikacji.

Liczba mieszkańców i gospodarstw

1783 - 40 gospodarstw

1820 - 284 osoby, 28 gospodarstw

1857 - 360 osób

1905 - 409 osób

1933 - 499 osób

1939 - 476 osób, 117 gospodarstw

Religia

We wsi znajduje się siedziba parafii rzymskokatolickiej pw. św. Marcina.

Zabytki

• Kościół pw. św. Marcina.
• Wiejska zabudowa mieszkaniowa, zachowana w około 50%, typowe domy warmińskie - większość z XIX wieku; w każdej zagrodzie budynki gospodarcze z XIX i pierwszej połowy XX wieku.
• Plebania z XVIII wieku.
• Dawna karczma z XVIII wieku.
• Dawna szkoła z XIX wieku.
• Na terenie wsi znajduje się także konstrukcja przypominająca kształtem grotę, która mogła pierwotnie pełnić rolę kaplicy.

Bibliografia

1. Braniewo. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1973.
2. Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
3. Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
4. Wojewódzka ewidencja zabytków [data dostępu: 12.11.2013]
5. Gminna ewidencja zabytków w: Plan rozwoju lokalnego dla gminy Płoskinia [data dostępu: 12.11.2013]
6. Bank Danych Lokalnych GUS [data dostępu: 12.11.2013]
7. Verwaltungsgeschichte [data dostępu: 12.11.2013]