Jelonek

Jelonek
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	olecki
Gmina	Świętajno
Liczba ludności (2010)	22
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Jelonek
Położenie na mapie Polski Jelonek
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Jelonek (niem. Grünheyde, od 1938 r. Grünheide) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie oleckim, w gminie Świętajno. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa suwalskiego. W latach 1999–2001 wieś wchodziła w skład powiatu olecko-gołdapskiego. Miejscowość w 2010 roku liczyła 22 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Hieronim Kraszewski.

Położenie

Wieś położona jest w północno–wschodniej części województwa warmińsko–mazurskiego, na Pojezierzu Ełckim, nad rzeką Ełk, 20 km na zachód od Olecka i 10 km na północny zachód od Świętajna, przy granicy z powiatem giżyckim, na północ od drogi wojewódzkiej nr 655.

Dzieje miejscowości

Wieś została założona w ramach osadnictwa szkatułowego w 1709 roku. Wówczas (dokładnie w listopadzie) niejaki Michał Tyszka z Olecka zawarł umowę z nadleśniczym von Lüderitzem, a jej przedmiotem było sześć łanów ziemi nad rzeką Ełk. Kupiec – i założyciel wsi – otrzymał również prawo do wolnego rybołówstwa w rzece Ełk oraz w jeziorze Litygajno, a także zobowiązał się do terminowego uiszczenia wszystkich opłat. Wkrótce jednak Michał Tyszka sprzedał uzyskane dobra wdowie po pastorze ze Świętajna, Dorocie Hartknoch. Dwójka pierwszych właścicieli podzieliła ziemię między chłopów w celu jej zagospodarowania (było to nieco więcej niż owe sześć łanów; pomiary wykazały bowiem pewną nadwyżkę). Jelonek należał do parafii ewangelickiej w Świętajnie.

Szkoła we wsi powstała w pierwszej połowie XVIII wieku (około 1737–1740). W 1935 roku zatrudniony był w niej jeden nauczyciel, a w dwóch klasach uczęszczało do niej ogółem 30 dzieci.

Liczba mieszkańców w poszczególnych latach:

• 1857 r. – 255 osób

• 1933 r. – 230 osób

• 1939 r. – 212 osób

Zabytki

• zespół budynków szkolnych z początku XX wieku: szkoła i budynek gospodarczy, murowane
• przykłady budownictwa murowanego z początku XX wieku (nr 1, 3, 4, 5)
• cmentarz ewangelicki z XIX wieku

Bibliografia

1. Demby Ryszard, Olecko. Czasy, ludzie, zdarzenia, Olecko 2000.
2. Olecko. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1974.
3. Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
4. Gminna ewidencja zabytków, udostępniona E-ncyklopedii przez Urząd Gminy w Świętajnie, 30.12.2013.
5. Bank Danych Lokalnych GUS [12.11.2013]
6. Vervaltugsgeschichte [12.11.2013]