Utopienie w bagnie

Jedyne zachowane zdjęcia mumii bagiennej z Drwęcka. Przykład występowania na terenie Prus rytuału topienia w bagnie, za: W. La Baume, Der Moorleichenfund von Dröbnitz Kreis Osterode Ospr., Altpreußen, 5 Jahrgang, Heft 2, Juli 1940

Utopienie w Bagnie – kara stosowana przez Prusów. Śladem tych praktyk jest tak zwana mumia z Drwęcka.

Charakterystyka

Mumia z Drwęcka to typowa mumia z bagien, jakich wiele zostało odkrytych w Europie zachodniej na terenach zamieszkałych przez ludy germańskie. Podobieństwo znaleziska z Drwęcka ze znaleziskami z zachodniej części Europy, jak również dowiedziona przez Karola Modzelewskiego duża zbieżność kulturowa Germanów z pozostałymi ludami barbarzyńskiej Europy pozwala zaczerpnąć informacje od Germanów na temat intencji topienia ludzi w bagnach.

Tacyt pisze w swym dziele Germania: bojaźliwych, tchórzy oraz cieleśnie zniesławionych topią w błocie lub bagnie, zarzucając ich z góry chrustem i uzasadnia stosowanie takiego rodzaj kary następująco: karząc zaś hańbę – [trzeba] ją ukryć. Źródła pisane opisujące Prusów także wspominają o takim traktowaniu ciała skazańca. Przytrafiło się to misjonarzom: św. Wojciechowi i św. Brunonowi, którzy doznali najpierw ucięcia głowy, a ciała ich wrzucono do rzeki. Karę tę stosowano również wobec sodomitów naruszających seksualne tabu i świętokradców (wymienieni święci naruszyli sacrum świętego gaju).

Wyjątkowość tej kary miała odniesienie do pruskich wierzeń eschatologicznych. Wierzono bowiem, iż ciało musiało zostać spalone, aby uwolnić duszę, a kara uniemożliwiająca rozkład ciała i jego spalenie powodowała, że dusza na zawsze była uwięziona w ciele, zawieszona między bytem a niebytem. Kara taka była zatem najgorsza, gdyż rozciągała swą negatywną sankcję "na zawsze", permanentnie. Nadto środowisko wodne było dominium boga śmierci Patolla.

Echa pogańskich zwyczajów karania ciała po śmierci można dostrzec w chrześcijańskiej kulturze doby średniowiecza i epoki nowożytnej: pozostawienie ciała bez pochówku na szubienicy, aby zgniło, ćwiartowanie ciała i wyrzucanie szczątków do lasu na pożarcie dzikim zwierzętom czy też pochówek w niepoświęconej ziemi.

Bibliografia

Polibiusz Korneliusz Tacyt, Germania, tłum. T. Płóciennik, wstęp i komentarz J. Kolendo, Poznań 2008.
Grzegorz Białuński, O świętym Wojciechu raz jeszcze, Komunikaty Mazursko-Warmińskie, nr 2(236), 2002.
Grzegorz Białuński, Misja prusko-litewska biskupa Brunona z Kwerfurtu, Olsztyn 2010.
Marek M. Pacholec, Pruskie rytuały uśmiercania – wstęp do badań, "Komunikaty Mazursko-Warmińskie" 2011, nr 2(272).
Karol Modzelewski, Barbarzyńska Europa, Warszawa 2004.