Jan Hoffmann

Jan Daniel Hoffmann
Data i miejsce urodzenia	10 grudnia 1701 r. Toruń
Data i miejsce śmierci	18 lipca 1766 r. Elbląg
Zawód	historyk drukarstwa, bibliograf, nauczyciel

Jan Daniel Hoffmann (ur. 10 grudnia 1701 r. w Toruniu, zm. 18 lipca 1766 r. w Elblągu) – historyk drukarstwa, bibliograf, nauczyciel.

Życiorys

Jan Daniel był synem Anny z domu Freyberg i Samuela Hoffmanna, tkacza i kościelnego przy kościele św. Jerzego, w którym gromadzili się polscy ewangelicy.

Szkoła i wykształcenie

Wykształcenie zdobywał najpierw w szkółce przy kościele parafialnym, a następnie w gimnazjum w Elblągu i Toruniu. W 1722 roku odbył popularną w tym okresie podróż naukową do Gdańska i Królewca. Po powrocie bronił w rozprawki napisanej jako końcowy egzamin w Gimnazjum. Przez kolejny rok czekał na stypendium, które otrzymał dzięki poparciu Rady Miejskiej od bractwa Dworu Artusa. Dzięki tym pieniądzom mógł studiować w Wittenberdze, Lipsku i Jenie filozofię, teologię i język hebrajski. W 1727 roku powrócił do rodzinnego Torunia.

Praca

Przez pięć lat, które minęły od powrotu do Torunia, utrzymywał się prawdopodobnie z udzielania prywatnych lekcji języka polskiego, wykorzystując fakt, że w miejscowym gimnazjum nie prowadzono takich lektoratów. Wreszcie w 1732 roku Hoffman został zatrudniony jako nauczyciel II i III klasy we wspomnianej szkole.

W 1745 roku awansował na lektora języka polskiego. Jego pracę doceniła sama Rada Miejska Elbląga, która zaproponowała mu objęcie stanowisko konrektora i lektora w miejscowym gimnazjum. W Elblągu znalazł się w 1746 roku. Prowadził lektoraty, wykłady z filozofii, poezji łacińskiej, historii powszechnej, retoryki i geografii.

Działalność społeczna, kulturalna, naukowa, polityczna

Każdą wolną chwilę poświęcał na studiowanie historii Polski i Prus. Fascynowały go dzieje drukarń i polskich bibliotek. Swoje zainteresowania poszerzył dodatkowo o język polski i numizmatykę. Wyniki swoich badań publikował w Thornische Wöchentliche Nachrichten und Anzeigen. Hoffmann wydał również kilka osobnych prac, między innymi:

• De originibus lingua polonica (Gdańsk 1730)
• De typographiis earumque initiis et incrementis in Regno Poloniae et MangoDucatu Lithuaniae (Gdańsk 1740)

Badacz prowadził intensywną korespondencję z uczonymi i bibliofilami. Doprowadził także do wydania ariańskiego katechizmu. Bez wątpienia przysłużył się popularyzacji historii Polski wśród ówczesnych elblążan.

Bibliografia

Pawlak Marian, Jan Daniel Hoffmann (1701-1766): historyk, konrektor i lektor języka polskiego w Gimnazjum Elbląskim, [w:] Zasłużeni ludzie dawnego Elbląga: szkice biograficzne, red. Marian Biskup, Elbląg 1987, s. 136-142.
Historia Wysoczyzny Elbląskiej [15.06.2014]
Elbląski Wortal Historyczny [15.06.2014]