Uroki
| Uroki | |
| | |
| Inne nazwy | uroczenie, zauroczenie, rzucenie uroku, położenie uroku |
Uroki – uroczenie, zauroczenie, rzucenie uroku, położenie uroku; sprowadzenie przez człowieka patrzącego uroczymi oczami choroby na ludzi lub zwierzęta (głównie bydło).
Zwyczaje na Warmii i Mazurach
Na terenie Mazur uroki utożsamiano często z czarami. Natomiast na Warmii podkreślało się odrębność zjawiska. Jednak na całym obszarze ludność wierzyła w zły, niebezpieczny wpływ uroczych oczu.
Funkcjonowało kilka wersji genezy owego ludowego wierzenia. Na Warmii istniało przekonanie, że urok mogła rzucić osoba, która w kościele nie spoglądała na ołtarz i nieustannie kręciła się w trakcie nabożeństwa. Mazurzy natomiast twierdzili, że zły wzrok pojawiał się u dziecka odstawionego od piersi, którego matka po pewnym czasie ponownie zaczęła je w ten sposób karmić. Poza tym o zdolność rzucania uroku posądzano kobiety o czerwonych oczach, a przy tym milczące. Również starsze niewiasty narażone były na podejrzliwe spojrzenia najbliższego otoczenia.
Panowało powszechne przekonanie, że ofiarą uroków padały najczęściej młode zwierzęta i dzieci. Złe spojrzenie miało sprowadzać kalectwo i powodować powstanie kołtuna.
Wierzenia
Istniało sporo środków zapobiegania urokom, podobnie jak metod odczyniania, które nawiązywały do środków stosowanych w przypadku czarów. Najpopularniejszy, pojawiający się również na terenie całej Polski, był zwyczaj przywiązywania niemowlętom i młodym zwierzętom czerwonej wstążeczki. Równie skuteczne miało być liczenie wspak, od 10 do 1, oraz jednoczesne spluwanie i pocieranie ręką zauroczonego zwierzęcia od ogona do łba. W przypadku noworodków popularną bronią były srebrne medaliki, pierścionki lub złote monety.
W przypadku starej kobiety, która mogła rzucić urok, należało zastosować prosty środek zapobiegawczy: kobietę zachodziło się od tyłu, a za jej plecami kiwało się trzy razy palcem wskazującym lewej ręki. Nie można było w tym momencie wymówić ani słowa. W celu ochrony przez zauroczeniem zalecano także noszenie koszuli odwróconej na lewą stronę.
Zobacz też
Bibliografia
Szyfer Anna, Zwyczaje, obrzędy i wierzenia Mazurów i Warmiaków, Olsztyn 1968.
Toeppen Max P., Wierzenia mazurskie, wstęp Anna Szyfer, Władysław Ogrodziński, oprac. Paweł Błażewicz, Jerzy M. Łapo, Dąbrówno 2008.
Warmiacy i Mazurzy. Życie codzienne ludności wiejskiej w I połowie XIX wieku, red. Bogumił Kuźniewski, Olsztynek 2002.
