Zachariasz Werner
| Fryderyk Ludwik Zachariasz Werner | |
| | |
| Data i miejsce urodzenia | 18 listopada 1768 r. Królewiec |
| Data i miejsce śmierci | 17 stycznia 1823 r. Wiedeń |
| Zawód | dramaturg i poeta |
Fryderyk Ludwik Zachariasz Werner (ur. 18 listopada 1768 r. w Królewcu, zm. 17 stycznia 1823 r. w Wiedniu) – romantyk, dramaturg i poeta, urzędnik pruski, admirator kultury polskiej.
Życiorys
Był synem Jakuba Fryderyka Wernera, profesora uniwersytetu w Królewcu, i Luizy Henrietty z domu Pietsch. W 1784 roku rozpoczął studia prawnicze na uniwersytecie w Królewcu. Był również słuchaczem wykładów Immanuela Kanta.
Od 1873 roku jako urzędnik pruski przebywał w Prusach Południowych, prowincji utworzonej z zagarniętych po rozbiorach ziem polskich. Od sierpnia tego roku przebywał w Piotrkowie Trybunalskim, a następnie w Płocku, Toruniu i w Warszawie. W tym okresie powstał jego pierwszy utwór dramatyczny. To również okres, w którym Werner trzykrotnie wstępował w związki małżeńskie. Po raz trzeci ożenił się z Polką, córką krawca - Małgorzatą Marchwiatowską.
W Warszawie wstąpił do loży masońskiej, lecz bardziej interesował go masoński mistycyzm, niż idee oświeceniowe. W kręgi warszawskich artystów wprowadził go przebywający wówczas w mieście pisarz i poeta E.T.A. Hoffmann. W swojej twórczości pisarskiej wielokrotnie nawiązywał do historii, folkloru i wielu innych polskich motywów. W 1794 roku napisał kilka wierszy, w których solidaryzował się z powstaniem kościuszkowskim.
Wraz z trzecią żoną powrócił do Królewca, by zaopiekować się chorą psychicznie matką. Nad Pregołą przebywał w latach 1802–1804. Następnie udał się do Berlina, gdzie jego mecenas, minister von Schrötter, wystarał się dla niego o posadę umożliwiającą mu całkowite poświęcenie się pracy pisarskiej. Po rozwodzie z żoną Małgorzatą odbył w 1807 roku podróż nadreńską. Odwiedził też Weimar, gdzie poznał Goethego. Tam też miała miejsce prapremiera tragedii Wanda. Latem kolejnego roku Werner udał się do Szwajcarii, gdzie przez pewien czas gościł u Madame de Staël. Po wystawieniu w Weimarze tragedii Der vierundzwanzigste Februar wyjechał do Rzymu. Pozostał tam do 1813 roku.
19 kwietnia 1811 przeszedł na katolicyzm. Święcenia przyjął w 1814 roku w Aschaffenburgu. Osiadł na dłuższy czas w Wiedniu. Wiadomo, że często wygłaszał kazania podczas Kongresu Wiedeńskiego, a także później, ale nie był związany z żadną parafią na stałe. Jego niezwykła postać przyciągać miała wielu słuchaczy. Wielki wpływ na duchowy rozwój Wernera miał redemptorysta Klemens Maria Hofbauer uznany w późniejszym czasie za świętego.
Od 1816 roku Werner mieszkał na Podolu w hrabiego Stanisława Chołoniewskiego. Dzięki jego protekcji został honorowym kanonikiem kamienieckim. W 1819 roku powrócił do Wiednia.
Od 1821 roku mocno niedomagał, lecz kontynuował publiczne wystąpienia. Powziął postanowienie wstąpienia do redemptorystów, lecz zamiar ten nagle porzucił.
Zgodnie ze swą wolą został pochowany w "cmentarzu romantyków" (Romantikerfriedhof) w miejscowości Maria Enzersdorf. Jego spuścizna przechowywana w klasztorze redemptorystów Maria am Gestade uległa zniszczeniu podczas plądrowania klasztoru w czasie rewolucji 1848 roku.
Szkoła i wykształcenie
Twórczość
Dzieła dramatyczne Wernera cieszyły się uznaniem współczesnych. Pasjonowała go historia i filozofia. W Królewcu nawiązał również współpracę z czasopismem "Preussisches Archiv". Po zapoznaniu się z kulturą i językiem polskim, Werner stał się wielkim admiratorem Polski i Polaków, z którymi utrzymywał liczne, serdeczne przyjaźnie.
Dzieła:
- Vermischte Gedichte, 1789
- Die Söhne des Thals, 1803-1804
- Die Templer auf Cypern, 1803
- Die Kreuzesbrüder, 1804
- Das Kreuz an der Ostsee, 1806
- Die Brautnacht, 1806
- Martin Luther oder die Weihe der Kraft, 1806
- Der vierundzwanzigste Februar, 1808
- Attila, König der Hunnen, romantische Tragödie, 1809 (literacki pierwowzór opery Verdiego Attila)
- Wanda, Königin der Sarmaten, 1810
- Die Weihe der Unkraft, 1813
- Kunigunde die Heilige, 1815
- Geistliche Übungen für drei Tage, 1818
- Die Mutter der Makkabäer, 1820
Bibliografia
Oracki Tadeusz,Słownik biograficzny Warmii, Prus Książęcych i Ziemi Malborskiej. Od połowy XV do końca XVIII wieku, t. II, Olsztyn 1988.
