Baranowo (gmina Mikołajki)
| Baranowo | |
| | |
| Pole-obowiązkowe Pole-obowiązkowe
| |
| Rodzaj miejscowości | wieś |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko - mazurskie |
| Powiat | mrągowski |
| Gmina | Mikołajki |
| Sołectwo | Baranowo |
| Liczba ludności (Pole-obowiązkowe) | Pole-obowiązkowe |
| Strefa numeracyjna | (+48) 89 |
| Tablice rejestracyjne | NMR |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Baranowo | |
| Położenie na mapie Polski  Baranowo | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Baranowo (niem. Baranowen, Barranowen, od 1938 r. Hoverbeck ) – wieś sołecka w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie mrągowskim, w gminie Mikołajki. Do 1954 roku wieś była siedzibą gminy Baranowo. W latach 1975-1998 miejscowość przynależała administracyjnie do województwa suwalskiego.
Spis treści
[ukryj]Charakterystyka fizjograficzna
Miejscowość położona jest na terenie fizjograficznym charakterystycznym dla powiatu mrągowskiego, który znajduje się w obrębie dwóch regionów : cześć zachodnia do linii Lipowo - Kosewo - Baranowo - Cudnochy to obszar wyniesień Pojezierza Mrągowskiego; część wschodnia to Kraina Wielkich Jezior Mazurskich, stanowiąca rozległe obniżenie w pasie pojezierzy Polski Północno-Wschodniej. Ukształtowanie terenu jest typowe dla obszarów polodowcowych. Występuje tutaj także skupienie dużych, naturalnych zbiorników wodnych (14% powierzchni) oraz rozległe, zwarte kompleksy leśne (31% powierzchni). Ponadto miejscowość położona jest na terenie gminy Mikołajki, gdzie skupienia wodne wynoszą ok. 23 % powierzchni gminy a lasy ok 22%. W granicach gminy znajdują się jeziora: Mikołajskie, Tałty, Łukajno, część jeziora Śniadrwy oraz 10 mniejszych. W obrębie gminy znajduje się Mazurski Park Krajobrazowy a tereny o nadrzędnej funkcji ekologicznej (z przeciwskazaniem do inwestycji) obejmują ok. 53% powierzchni.
Dzieje miejscowości
Pierwsze przekazy o istnieniu wsi pochodzą z 1555 r. Wówczas miejscowość o charakterze czynszowym posiadała 75 włók, wśród których 6 należało do sołtysa. Nazwę wsi przynieśli ze sobą osadnicy z Mazowsza .
W latach 1563 – 1564 we wsi było 57 gospodarzy, 2 karczmy oraz dwa miejsca były nieobsadzone . W 1566 r. 56 włók położonych w Baranowie książę Albrecht nadał na prawie lennym Wilhelmowi Milewskiemu (von der Milbe). Natomiast w 1655 r. wieś miał otrzymać rezydent elektora pruskiego Jerzego Wilhelma baron Johan von Hoverbeck, który posiadał Nakomiady i Budziska. W XVIII w. na terenie wsi istniała szkoła. W 1765 r. Baranowo znalazło się w rękach rodziny Rogala von Bieberstein. Do majątku ziemskiego w XIX w. należały folwarki Małaszewo i Nadawki. W 1785 r. dwór szlachecki i dym liczył 45 dymów, w 1815 r. – 45, w 1838 r. – 37 . W 185 r. było tu 328 osób a w 1838 r. – 243 . W 1899 r. nową właścicielką Baranowa została Fryderyka von Bieberstein - siostra ostatniego właściciela Baranowa, Ryszarda Rogali von Bieberstein. Pod koniec XIX w. liczba mieszkańców wsi wynosiła 582 . W 1901 r. erygowano we wsi nową parafię, do której przyłączono 12 miejscowości z parafii w Mikołajkach, 3 z parafii w Mrągowie i jedna z parafii w Nawiadach. W 1902 r. majątek przeszedł w ręce barona Waldemara von Ketelhold, za którego Fryderyka von Biebersteinwyszła za mąż. W XX w. powstała także w Baranowie nowa szkoła, do której uczęszczały dzieci z sąsiednich miejscowości: Ludwikowa, Nadawek, Nowych Nadawek i Inulca. Baron Albert von Ketelhold władał majątkiem do 1945 r. W tym okresie we wsi była gorzelnia, tartak, hodowla koni, bydła i uprawa owoców. W 1935 r. uczyło się w niej 151 dzieci. Do tej szkoły chodziły takze dzieci z Ludwikowa, Nadawek, Nowych Nadawek i Inulca. W roku 1938 w wyniku akcji germanizacyjnej nazwę wsi zmieniono na Hoverbeck, od nazwiska pierwszego właściciela. Po II wojnie światowej na terenie Baranowa utworzono PGR zaś w latach 70. XX do sołectwa należały wsie: Ludwikowo, Małoszewo, Nadawki, Nowe Nadawki.Na początku lat 80. XX w. we wsi powstał zakład doświadczalny Polskiej Akademii Nauk.
Zabudowa wsi ma kształt ulicówki z podłużnym placem po środku. We wsi znajduje się zespół szkół, Zakład Doświadczalny Agrobiologii PAN, stacja PKP, dwa przystanki PKS.
Ludzie związani z miejscowością:
Ze wsią związana jest postać Mörschnera – nauczyciela we wsi oraz pastora Oskara Łoś (Losch).
Zabytki:
Na terenie Baranowa występują następujące zabytki: dwór z połowy XVIII wieku; pałac; park; spichlerz z XIX w. ; eklektyczny kościół z 1904-1907 r.
Bibliografia:
W. Chojnacki, Słownik polskich nazw miejscowości w byłych Prusach Wschodnich i na obszarze byłego Miasta Gdańska, Poznań 1946, s. 86. Mrągowo. Z dziejów miasta i okolic, Olsztyn 1975, s. 139. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. I, s. 104.
