Bartołty Wielkie

Bartołty Wielkie
Kościół pw. św. Jakuba Apostoła w Bartołtach Wielkich
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	olsztyński
Gmina	Barczewo
Liczba ludności	Pole-obowiązkowe
Strefa numeracyjna	(+48) 89
Kod pocztowy	11-010
Tablice rejestracyjne	NOL
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Bartołty Wielkie
Położenie na mapie Polski Bartołty Wielkie
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Bartołty Wielkie (niem: Groß Bartelsdorf, Bartoldsdorf – 1379, Bartelsdorf – 1615) – wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Barczewo. latach W1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.

Charakterystyka fizjograficzna

Pojezierze Olsztyńskie. Jednostka ta wyodrębniona jest w granicach makroregionu Pojezierze Mazurskie, stanowiącego część prowincji Niż Środkowoeuropejski. Bartołty Wielkie położone są na Warmii, około 29 km od Olsztyna, między jeziorami Tumiańskim, Dłużek i Bartołt Wielki. Przez miejscowość przepływa rzeka Wardęga.

Dzieje miejscowości

Osada istniała już w XIV w. Wieś lokowana przez biskupa warmińskiego Henryka Sorboma w 1379. Pierwsze wzmianki o kościele pochodzą z końca XIV. W czasie wojen polsko-krzyżackich miejscowość była wielokrotnie niszczona[1]. W XVI wieku właścicielem wsi był Kromer – krewny biskupa Marcina Kromera. Kromerowie żyli tu jeszcze w XIX wieku. W pierwszej połowie XVII wieku właścicielem wsi był Stefan Sadorski. Przekazał on młyn wodny na wyposażenie gimnazjum jezuitów w Reszlu. W XVIII wieku wieś podzieliła się na Bartołty Wielkie i Bartołty Małe[2]. Po II wojnie światowej wieś wróciła do granic Polski, wojska Armii Czerwonej wkroczyły 28 stycznia 1945 roku[3]. 20 sierpnia 1862 roku powołano parafię Bartołty Wielkie[4].

Warmińska kapliczka przy domu zakonnym w Bartołtach Wielkich

Ludzie związani z miejscowością:

Bartołty Wielkie. Kapliczka przydrożna

Atrakcje turystyczne • Gospodarstwo Rybackie "Bartołty Wielkie" – kompleks stawów łowieckich • Ośrodek odosobnieniowy Buddyjskiego Związku Diamentowej Drogi Linii Karma Kagyu w Bartołtach Wielkich[9] Trasy rowerowe Przez Bartołty Wielkie przechodzi Szlak rowerowy żółty:

• Barczewo – Tumiany - Bartołty Wielkie – Jedzbark – Barczewo (długość trasy: 32,5 km)

Osoby związane z Bartołtami Wielkimi

• Stefan Sadorski – właściciel wsi w I połowie XVII wieku.

Bartołty Wielkie na ekranie Wieś i jej malownicze okolice znalazły uznanie u scenarzystów dwóch polskich filmów, do których zdjęcia kręcone były m.in. w Bartołtach Wielkich. Na budynku szkoły znajduje się odcisk dłoni bohaterów filmu Dwie miłości, wykonany na potrzeby obrazu.

• 2010: Lincz
• 2002: Dwie miłości

Zabytki:

• kościół parafialny św. Jakuba Apostoła – zbudowany w XVI wieku, przebudowywany w XVIII i XIX wieku. 14 marca 1582 r. bp Marcin Kromer konsekrował nowy kościół, wybudowany w miejscu starszej budowli, pochodzącej z końca XIV w. kościół z XVI wieku spłonął w 1620 r. Obecny kościół pochodzi z przełomu XVII i XVIII w. i był wyświęcony przez bp Andrzeja Załuskiego w 1702 r. Budowla ta była przebudowana w połowie XIX w. Murowana wieżę zbudowano w 1897 r. Obecny kościół to budowla salowa, z niższym i półkoliście zamkniętym prezbiterium. Ślady stylu gotyckiego widoczne sa jeszcze w ukształtowaniu bryły kościoła. Detale sa barokowe. Wiele elementów wyposażania wnętrza także ma charakter barokowy. Na dachu prezbiterium znajduje się metalowa chorągiewka z datą 1888. Ołtarz główny barokowy, z 1700 r. Ambona jest rokokowa. Zachowała się płyta nagrobna Michała Łubienieckiego (zmarł w 1624 r.).
• cmentarz przykościelny
• kapliczka przydrożna, przy drodze na cmentarz – około XIX wieku
• kapliczka przydrożna, na terenie domu zakonnego – 1928-30[7]

Bibliografia:

Przypisy

Zobacz też

Emzet (dyskusja) 13:13, 4 lis 2013 (CET)