Grzęda

Grzęda
Kościół pw. św. Mikołaja w Grzędzie
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	bartoszycki
Gmina	Bisztynek
Liczba ludności (2010)	149
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Grzęda
Położenie na mapie Polski Grzęda
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Grzęda (niem.Sturmhübel) – wieś sołecka w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie bartoszyckim, w gminie Bisztynek. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.

Miejscowość w 2010 roku była zamieszkana przez 149 osób. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Wioletta Olszewska.

Położenie

Miejscowość leży w odległości 9 km na północny wschód od Bisztynka.

Dzieje miejscowości

Miejscowość jako wieś czynszowa została założona w 1339 roku na obszarze 64 włók. Zasadźcami byli dwaj Prusowie, bracia Piotr i Eckehard Lemkani. Nowo powstała osada została skolonizowana przez ludność pruską. Pierwotna nazwa wsi brzmiała Boumgarbe, co w języku pruskim oznaczało wzgórze bądź wzniesienie. Przyjęta później niemiecka nazwa Sturmhübel jest dosłownym tłumaczeniem nazwy pruskiej. Wojna polsko-krzyżacka w latach 1519-1521 doprowadziła do spustoszenia i znacznego wyludnienia wsi. Jednak już do 1533 roku udało się zasiedlić część opuszczonych włók. Kościół w Grzędzie został wybudowany wkrótce po założeniu miejscowości, jego istnienie potwierdza spis parafii z końca XV stulecia. Wszystko wskazuje, że uległ zniszczeniu w okresie konfliktu polsko-krzyżackiego (1519-1521). Nowy kościół został wzniesiony w 1581 roku. W 1754 roku częściowo spłonął. Ponowna konsekracja miała miejsce w roku 1779. Dokonał jej biskup lkwim: Ignacy Krasicki. Pierwsza szkoła została prawdopodobnie założona w momencie powstanie kościoła. Przed 1789 rokiem funkcję nauczyciela i zarazem organisty sprawował Michał Matern. W 1935 roku szkoła liczyła 93 uczniów i 2 nauczycieli. W 1785 roku Grzęda składała się z 58 domów. W XIX wieku w skład miejscowej parafii wchodziły miejscowości Janowiec, Pleśno, Zieleńce. Po 1945 roku wieś została zasiedlona przez polskich osadników. W 1947 roku uruchomiona została szkoła podstawowa.

Liczba mieszkańców w poszczególnych okresach:

1820 - 355 osób

1848 - 447 osób

1939 - 528 osób

Edukacja

W miejscowości funkcjonuje szkoła podstawowa.

Zabytki

• Kościół pw. św. Mikołaja z 1779 roku. We wnętrzu znajdują się trzy barokowe ołtarze
• Pomnik ku czci poległych w czasie I wojny światowej, zlokalizowany na przykościelnym cmentarzu
• Budynek dawnej szkoły z okres międzywojennego
• Przykościelny cmentarz ewangelicki

Bibliografia

1. Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
2. Bank Danych Lokalnych GUS [data dostępu: 20.12.2013]
3. MojeMazury.pl [data dostępu: 20.12.2013]
4. Wikipedia: Grzęda [data dostępu: 20.12.2013]