Mazuchówka

Mazuchówka
Mazuchówka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	giżycki
Gmina	Wydminy
Liczba ludności (2010)	502
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Mazuchówka
Położenie na mapie Polski Mazuchówka
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Mazuchówka (niem. Masuchowken, od 1938 r. Rodental) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie giżyckim, w gminie Wydminy. W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa suwalskiego.

Miejscowość w 2010 roku liczyła 502 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Justyna Ordowska.

Położenie

Wieś położona jest w północno-wschodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na obszarze Krainy Wielkich Jezior Mazurskich, na zachód od Jeziora Wydmińskiego, 25 km na południowy wschód od Giżycka i 3 km na północny wschód od Wydmin; przebiega przez nią droga wojewódzka nr 655 w kierunku Olecka. Między wsią a Jeziorem Wydmińskim znajduje się niewielkie (około 2 ha) jeziorko Palinka.

Dzieje miejscowości

Przedwojenna pocztówka z Mazuchówki

Wieś powstała w ramach kolonizacji wschodnich terenów Prus Książęcych. W 1542 roku starosta Kasper von Aulack sprzedał cztery łany lasu na sołectwo Eliaszowi z Juni i jego synowi Ambrożemu. W zamian zobowiązali się oni do założenia wsi czynszowej na 40 łanach na prawie chełmińskim. Osadnicy otrzymali dziewięć lat wolnizny, ale już po pięciu latach mieli odrabiać połowę szarwarku i płacić połowę czynszu. W 1550 roku wieś powiększyła się do 60 łanów, a w drugiej połowie XVI wieku założono tu również młyn. Wieś początkowo nazywano od pierwszych sołtysów Alliaschendorff i Bagieńskie (Bagienska Wolla, Bagenssky, od sołtysa Macieja Bagieńskiego), ale już w 1566 roku pojawiła się nazwa Mazuchówka (Masuchoffken), która ostatecznie utrwaliła się w pierwszej połowie XVII wieku. Wieś poważnie ucierpiała podczas wielkiej epidemii dżumy na początku XVIII wieku; zmarło wówczas 122 mieszkańców. Mazuchówka należała do parafii ewangelickiej w Wydminach.

Szkołę we wsi założono w 1741 roku. Od 1855 roku posiadała ona dwie klasy, a przed II wojną światową - trzy klasy. Po wojnie uruchomiono ją ponownie 1 września 1946 roku; pierwszym nauczycielem był Stanisław Żukowski. Z czasem placówka powiększyła się do siedmiu klas (1959), po czym rozbudowano ją, a w 1966 roku przekształcono w szkołę ośmioklasową z sześcioma nauczycielami. Od 1974 roku była to filia szkoły w Wydminach.

W 1970 roku w Mazuchówce było 121 budynków mieszkalnych; znajdowały się tu: świetlica, klub, punkt biblioteczny, sala kinowa na 70 miejsc, boisko sportowe, kuźnia i gajówka, działało kółko rolnicze; później otwarto też sklep spożywczy. W latach 1954-1972 wieś należała do gromady Wydminy.

Dawny cmentarz ewangelicki

Liczba mieszkańców

1857 - 649 osób

1933 - 968 osób

1939 - 994 osoby

1970 - 609 osób, 127 gospodarstw

Zabytki

• Cmentarz ewangelicki z XIX wieku; pochowanych tu jest 24 żołnierzy armii rosyjskiej, poległych podczas I wojny światowej
• Murowane domy (nr 2, 5, 6 i 7) z lat 20. XX wieku
• Budynek dawnej szkoły (nr 21) z początku XX wieku, murowany
• Magazyn nr 13 z początku XX wieku, murowany

Bibliografia

1. Białuński Grzegorz, Kolonizacja "Wielkiej Puszczy" (do 1568 roku) - starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie), Olsztyn 2002.
2. Giżycko. Z dziejów miasta i okolic, red. Andrzej Wakar, Olsztyn 1983.
3. Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, Na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.
4. Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
5. Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
6. Wojewódzka ewidencja zabytków [data dostępu: 5.03.2014]
7. Gminna ewidencja zabytków, w: Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Wydminy, Wydminy 2009 [data dostępu: 5.03.2014]
8. Bank Danych Lokalnych GUS [data dostępu: 5.03.2014]
9. Deutsche Verwaltungsgeschichte [data dostępu: 5.03.2014]
10. Olsztyńska Strona Rowerowa [data dostępu: 5.03.2014]