Rygarby

Rygarby
Rygarby. Pańska Góra
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	bartoszycki
Gmina	Sępopol
Liczba ludności (2010)	58
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Rygarby
Położenie na mapie Polski Rygarby
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Rygarby (niem. Rückgarben) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie bartoszyckim, w gminie Sępopol. W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego.

Miejscowość w 2010 roku liczyła 58 mieszkańców (łącznie z Pienami). Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Zenon Kożuch.

Położenie

Wieś położona jest w północnej części województwa warmińsko-mazurskiego, na Równinie Sępopolskiej, nad Łyną, 13 km na wschód od Bartoszyc i 4 km na południowy zachód od Sępopola. Na zachód od wsi wznosi się Pańska Góra - pagórek (43 m n.p.m.), staropruskie grodzisko.

Dzieje miejscowości

Wieś powstała w ramach kolonizacji północnych obszarów państwa Zakonu Krzyżackiego. Nazwa wsi stanowi zapewne tłumaczenie Pańskiej Góry z języka pruskiego: rikijs - pan, garbis - góra. Została założona w 1376 roku jako majątek rycerski i wieś szlachecka na 41 łanach. W następnych stuleciach majątek powiększał się kosztem wsi; w 1839 roku były tu tylko dwa gospodarstwa chłopskie, a w 1871 roku - nie było już żadnego. W 1857 roku Rygarby liczyły 68 mieszkańców. Pod koniec XIX wieku majątek zajmował obszar 161 ha (stan na rok 1889). Do 1945 roku Rygarby należały do parafii ewangelickiej w Sępopolu.

Po 1945 roku wieś wchodziła w skład sołectwa Wiatrowiec. W 1978 roku wieś posiadała 25 indywidualnych gospodarstw rolnych, które łącznie zajmowały powierzchnię 124 ha. Pięć lat później spis powszechny wykazał tu dziesięć budynków mieszkalnych tworzących zwartą zabudowę; we wsi działał punkt biblioteczny. Rygarby liczyły wówczas 101 mieszkańców.

Zabytki

• Pozostałości zespołu dworsko-folwarcznego z przełomu XIX i XX wieku: obora z chlewnią, stajnia, chlewik, obora z domem oborowego
• Park dworski z przełomu XIX i XX wieku (0,5 ha), drzewostan częściowy wytrzebiony, park zaniedbany

Bibliografia

1. Bartoszyce. Z dziejów miasta i okolic, red. Andrzej Wakar, Olsztyn 1987.
2. Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
3. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Sępopol, Sępopol 2005 [data dostępu: 5.03.2014]
4. Bank Danych Lokalnych GUS [data dostępu: 5.03.2014]
5. Deutsche Verwaltungsgeschichte [data dostępu: 5.03.2014]