Wincenty Pol

Wincenty Pol
Portret Wincentego Pola, źródło: wikimiedia.org dostęp 1 stycznia 2014
Data i miejsce urodzenia	20 kwiecień 1807 Lublin
Data i miejsce śmierci	2 grudzień 1872 Kraków
Odznaczenia
Order Virtuti Militari

Wincenty Pol (ur. 20 kwietnia 1807 roku w Lublinie, zm. 2 grudnia 1872 roku w Krakowie) – geograf, poeta, prozaik.

Życiorys

Szkoła i wykształcenie

W Archiwum Państwowym w Olsztynie zachowały się dokumenty, z których wynika, że w połowie lutego 1832 roku Pol został immatrykulowany na Uniwersytecie Królewieckim. Przypuszczalnie z inicjatywy profesora Bohlena, 14 lutego 1832 roku Wincenty Pol wyraził zgodę studiowania na wydziale filozoficznym w Albertynie.

Praca

W kwietniu 1831 roku, pracując w Wilnie, Pol przystąpił do powstania na Litwie. Brał udział w powstaniu listopadowym w korpusie generała Dezyderego Chłapowskiego. Służył w 6 Pułku Strzelców Konnych. Pol przekroczył z całym pułkiem granicę wschodniopruską 15 lipca 1831 roku. Został wówczas internowany w obozie w Pockmohnen w pobliżu Tylży. Po 53 dniach kwarantanny obóz zlikwidowano, a żołnierzy rozmieszczono w różnych miejscowościach Prus Wschodnich. Oficerów z 6 Pułku Strzelców Konnych wysłano do Olsztyna. Niestety na ich liście nie było Pola. Zawieziono go do małej miejscowości nad Zalewem Wiślanym, Maulen.

Pol cieszył się dużą swoboda, jeździł konno po okolicy, często odwiedzał Królewiec. Nawiązał kontakty z niemieckimi sympatykami sprawy polskiej. Tam poznał hrabiego Dohna. Miedzy Wincentym Polem a Dohnem zawiązała się nić przyjaźni. Hrabia zaprosił Pola do odbycia wspólnej jazdy saniami po zamarzniętym morzu, aż po Kłajpedę.

Pol nawiązał tez kontakt z królewieckim światem uniwersyteckim, a szczególnie z profesorem Peter Bohlenem, wybitnym znawcą problematyki indyjskiej. Pod jego wpływem przetłumaczył na język niemiecki 30 pieśni ludowych polskich i ruskich, które wydał w Lipsku z przedmową poświęconą Bohlenowi Volkslieder der Polen, wydany w 1833 roku. Jako bliski współpracownik generała J. Bema, z jego inicjatywy Pol jeździł do różnych miasteczek w Prusach Wschodnich, gdzie stacjonowali polscy żołnierze i odwodził ich od powrotu do kraju. Odwiedził rodzinne strony ojca i dziadka niedaleko Reszla, spotkał się także z siostrą. W grudniu 1831 roku wyjechał do Łukowa pod Poznaniem. Tam poznał Adama Mickiewicza. W 1832 roku zapisał się na Uniwersytet Królewiecki. Mimo, że władze uniwersyteckie wstawiły się za nim, to niestety na skutek nacisku władz wojskowych, musiał wkrótce opuścić Prusy. W obronie Pola wystąpił sam prorektor uniwersytetu w Królewcu, Baer w piśmie do króla pruskiego Fryderyka Wilhelma III.

Działalność społeczna, kulturalna, naukowa, polityczna

W 1846 roku Pol, mieszkając w Galicji, został w czasie rabacji pobity i zmaltretowany. W obronie jego odezwało się królewieckie pismo liberalne Konigsberger Hartungsche Zeitung (1846 r., Nr 121), przypominając pobyt poety w Prusach i sympatie, jaką się cieszył wśród liberalnej części społeczeństwa niemieckiego. W kilku wierszach Pol nawiązał do okresu swego pobytu na Pomorzu i w Prusach, głównie są to dzieła: Nocleg w Czersku, Polacy w Prusiech, Stary ułan pod Brodnicą, Bałtyk. Uwzględnił także uwagi o znanych mu dialektach warmińskich i mazurskich w rozprawie Rzecz o dialektach mowy polskiej. W pracy Północny wschód Europy pod względem natury pisał o Mazurach.

Pol był pierwszym, który użył zwrotu Pojezierze na określenie regionów Warmii i Mazur. Przyszłą Polskę widział w granicach sprzed pierwszego rozbioru. Uważał, iż naturalne granice Polski opierają się o Odrę i Nysę Łużycką, zaś o Morze Bałtyckie na północy. Pieśń o ziemi naszej Pola przetłumaczył na język niemiecki, poza L. Kurtzmannem, Wojciech Kętrzyński pt. Das Lied von unserem Lande.

Ciekawostki

Pol w czasie kampanii litewskiej został ranny i odznaczony krzyżem Virtuti Militari. Pol był jednym z największych pisarzy polskich doby porozbiorowej i miał serdeczne więzy z miastem nad Pregołą. Pol pochowany został w Krakowie na Skałce wśród najbardziej zasłużonych Polaków.

Bibliografia

Wybitni Polacy w Królewcu XVI-XX wiek, red. Sławomir Augusiewicz, Janusz Jasiński, Tadeusz Oracki, Olsztyn 2005.

Oracki Tadeusz, Słownik biograficzny Warmii, Mazur i Powiśla XIX i XX wieku (do 1945 roku), Tadeusz Oracki, Warszawa 1983.