Bagno zwyczajne

Bagno zwyczajne
Ledum palustre
L.
Bagno zwyczajne - pokrój
Systematyka
Królestwo	rośliny
Gromada	rośliny naczyniowe
Klasa	okrytonasienne
Rząd	wrzosowce
Rodzina	wrzosowate
Rodzaj	bagno
Gatunek	bagno zwyczajne
Synonimy
Rhododendron tomentosum Harmaja bagno pospolite bagniak dziki rozmaryn rozmaryn leśny

Bagno zwyczajne (Eriophorum vaginatum L.) – gatunek rośliny z rodziny wrzosowatych (Ericaceae)

Bagno zwyczajne - kwiatostan

Morfologia

Bagno zwyczajne to zimozielony, krótkowieczny (dożywający do 30 lat) krzew wysokości 1–1,5 m. Młode pędy są gęsto rudawo owłosione, z czasem nagie o brązowej korze, wzniesione lub podnoszące się. Liście są skórzaste, wąsko eliptyczne lub lancetowate, długości do 5 cm i szerokości do 2-5 mm, ułożone skrętolegle. Są krótkoogonkowe, blaszka liściowa jest z wierzchu jest ciemnozielona i połyskująca, od spodu pokryta rudawym kutnerem, brzegiem podwinięta. Liście pozostają na roślinie przez kilka sezonów. Kwiaty są obupłciowe, promieniste, pięciokrotne, białe, zebrane na końcach ubiegłorocznych pędów w główkowate baldachy. Wyrastają na ogruczolonych szypułkach o długości do 2,5 cm i są szeroko otwarte. Mają 5-działkowy kielich, 5 białych, odwrotnie jajowatych, niezrośniętych płatków korony o długości 5-8 mm i 10 pręcików dłuższych od płatków. Pręciki z długimi nitkami i pylnikami bez rożków. Słupek jest prosty, o szyjce długiej, ale krótszej od pręcików. Roślina kwitnie w maju i czerwcu. Kwiaty zapylane są przez owady. Owoc stanowi torebka długości 4-5 mm, po dojrzeniu zwieszająca się ku dołowi, pękająca od strony szypułki pięcioma klapami. Nasiona są liczne, drobne, spiralnie skręcone.

Rozmieszczenie i ekologia

Bagno zwyczajne występuje w stanie dzikim w środkowej i północnej Europie oraz w północno-wschodniej Azji. W Polsce osiąga w Polsce południową granicę zasięgu - jest rozpowszechniony na całym niżu, z wyjątkiem Kujaw i Wielkopolski gdzie jest rzadki. W górach występuje rzadko (m.in.: torfowiska Kotliny Orawsko-Nowotarskiej, Tatry, Pasmo Lubania, Pogórze Dynowskie, Pogórze Wiśnickie, Bieszczady Zachodnie).

Roślina występuje na terenach podmokłych, zacienionych i zakwaszonych (mokre lasy sosnowe, torfowiska wysokie, bory bagienne). Rośnie razem z modrzewnicą, wrzosem, żurawiną i wrzoścem bagiennym.

Wartość użytkowa

Bagno zwyczajne od dawna było stosowane jako roślina lecznicza. Właściwości lecznicze bagna opisywał już Karol Linneusz w 1775 r. Surowcem zielarskim były przede wszystkim młode pędy i liście. W medycynie ludowej bagno zwyczajne znane jest jako środek stosowany zewnętrznie o działaniu łagodzącym w zapaleniu stawów, bólach pleców i reumatyzmie i do płukania jamy ustnej w bólach zębów, a także wewnętrznie przeciw astmie i krztuścowi. W homeopatii ziele oraz liście bagna stosuje się jako środek drażniący skórę i przeciwgośćcowy.

Liście i pędy bagna zawierają olejek eteryczny o silnym, charakterystycznym zapachu, porażającym układ nerwowy i działającym odurzająco – może powodować zawroty i bóle głowy. Spożycie rośliny przez człowieka wywołuje podrażnienie żołądka i układu pokarmowego, może prowadzić do uszkodzenia nerek oraz paraliżu systemu nerwowego (jest to roślina trująca !).

Bagno zwyczajne jest wykorzystywane do celów ozdobnych - spotykane jest jednak w uprawie rzadko ze względu na specyficzne wymagania. Jest to gatunek mrozoodporny – toleruje temperatury do -29 °C. Wymaga gleb kwaśnych, próchnicznych i wilgotnych oraz stanowisk słonecznych do półcienistych. W ogrodzie nadaje się na wrzosowiska i do grup różaneczników.

Ciekawostki

Bagno zwyczajne jest gatunkiem objętym w Polsce ścisłą ochroną gatunkową. Zagrożeniem dla gatunku jest eksploatacja torfu i osuszanie torfowisk, na których występuje, a także zbiór jego gałązek.

Bibliografia

Podbielkowski Zbigniew: Rośliny torfowisk. Atlas. PZWSz: Warszawa, 1965.

Linki zewnętrzne

Bagno zwyczajne 08.06.2014

Lista gatunków roślin objętych ścisłą ochroną w Polsce 08.06.2014