Buławnik czerwony

Buławnik czerwony
Cephalanthera rubra
{{{L}}}
Systematyka
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny naczyniowe
Gromada	okrytonasienne
Klasa	dwuliścienne
Rząd	szparagowce
Rodzina	storczykowate
Rodzaj	buławnik
Gatunek	Buławnik czerwony
Synonimy

Buławnik czerwony ( Cephalanthera rubra L.(Rich.)– gatunek rośliny należący do rodziny storczykowatych (Orchidaceae ).

Morfologia

Buławnik czerwony wykształca łodygę wysokości 10-60 cm ,w górnej części omszoną. Wyrasta z obłego, często niemal pionowo rosnącego kłącza. Liście rozwijają się na łodydze w liczbie 3-6, o lancetowatym kształcie, ostro zakończone. Kwitnie od maja do lipca. Kwiaty zebrane w luźne kwiatostany. Kłos z dużymi, otwartymi kwiatami bez szypułek, barwy różowofioletowej do czerwonej. Warżka bez ostrogi biała i czerwono obrzeżona, podzielona i częściowo zakryta. Jest dwuczłonowa, a jej pierwszy człon ma długość większą od szerokości. Zalążnia skręcona, siedząca i omszona. Pylnik stojący na prętosłupie, wolny. Działki okwiatu mają długość 15-20 mm i podczas kwitnienia są odstające. Kwiaty zwabiają owady barwą i kształtem, jednakże nie wytwarzają nektaru.Owocem jest torebka zawierająca liczne i bardzo drobne nasiona. Owoce zawiązują się tylko na niewielkiej procentowo liczbie kwiatów. Gatunek allogamiczny, zapylają go owady z rodzajów: Chelostoma i Dufourea.

Rozmieszczenie i ekologia

Występuje w obszarze klimatu umiarkowanego w Europie, o zasięgu pionowym 0-2400 m n.p.m , w Afryce Północnej i Azji Zachodniej. Południowa granica zasięgu przebiega przez Maroko (Atlas Wysoki), Algierię, wyspy Kreta i Cypr, północno-wschodnią Syrię po Iran. W Polsce roślina rzadka i z tendencją do zmniejszania liczebności. Notowano ją na około 300 stanowiskach, w 2002 potwierdzono występowanie na ok. 150. Najwięcej stanowisk jest na niżu, w Karpatach notowany był tylko na 6 stanowiskach. Jednakże w ostatnim trzydziestoleciu w polskich Karpatach potwierdzono jego występowanie tylko na jednym stanowisku, na Pogórzu Cieszyńskim. Najwyżej położone stanowisko znajdowało się na Nosalu (ok. 1100 m n.p.m.). W niektórych regionach dość częste np. na Wolinie i na Nizinie Szczecińskiej oraz na Pojezierzu Mazurskim, w Puszczy Białowieskiej i na Pogórzu Sudeckim. Buławnik czerwony na Warmii i Mazurach został odnotowany m.in. w rezerwacie Dolina rzeki Wałszy.
Rośnie w widnych lasach na glebach żyznych, wapiennych. Gatunek charakterystyczny dla ciepłolubnych buczyn storczykowych (podzwiązek Cephalanthero-Fagenion) oraz dla zespołu nadmorskiej ciepłolubnej buczyny storczykowej (Cephalanthero rubrae-Fagetum). Dość częsty także w świetlistych dąbrowach.

Wartość użytkowa

Roślina objęta w Polsce ochroną ścisłą. Według Czerwonej listy roślin i grzybów Polski należy do kategorii gatunków wymierających, krytycznie zagrożonych (E).Gatunek zagrożony jest głównie w wyniku prac leśnych oraz w wyniku zacieniania jego stanowisk przez rozrastające się drzewa

Ciekawostki

Tworzy mieszańce z: buławnikiem wielkokwiatowym (Cephalanthera damasonium) i buławnikiem mieczolistnym (Cephalanthera longifolia

Bibliografia

K. Zarzycki, Z. Szeląg: Red list of the vascular plants in Poland. W: Z. Mirek, . Zarzycki, W. Wojewoda Z. Szelag (red.), Red lists of plants and fungi in Poland. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2006, 11-20.

Linki zewnętrzne

http://pl.wikipedia.org/wiki/Bu%C5%82awnik_czerwony
http://www.encyklopedialesna.pl/hasla/index/5026