Granicznik płucnik
| Granicznik płucnik | |
| | |
| Lobaria pulmonaria | |
| L.) Hoffm. | |
 Granicznik płucnik | |
| Systematyka | |
| Królestwo | grzyby |
| Podkrólestwo | {{{Podkrólestwo}}} |
| Gromada | grzyby workowe |
| Klasa | miseczniaki (Lecanoromycetes) |
| Rząd | pawężnicowce |
| Rodzina | granicznikowate |
| Rodzaj | granicznik |
| Gatunek | granicznik płucnik |
| Synonimy | |
Granicznik płucnik (Lobaria pulmonaria (L.) Hoffm. – gatunek zlichenizowanego grzyba workowego (porostu) z rodziny granicznikowatych (Lobariaceae), rzędu pawężnicowców (Peltigerales)
Spis treści
Plecha
Lobaria pulmonaria jest porostem tworzącym, w optymalnych warunkach, bardzo duże, stosunkowo łatwe do identyfikacji plechy listkowate.
Rozmieszczenie i ekologia
Lobaria pulmonaria ma szeroki zasięg występowania, obejmujący Europę, Azję, Afrykę i Amerykę Północną. Gatunek pierwotnie rozpowszechniony w Europie w lasach liściastych strefy umiarkowanej, tworzy obecnie niewielkie, izolowane populacje. W Polsce występuje obecnie najliczniej w Bieszczadach i w Puszczy Białowieskiej, nieco rzadziej w innych dużych kompleksach leśnych Polski północno-wschodniej oraz Pomorza Gdańskiego oraz Beskidów Zachodnich.
Jako główny czynnik, odpowiedzialny za ustępowanie tego gatunku w przeszłości, przyjmuje się zanieczyszczenie atmosfery przez dwutlenek siarki SO2. Nie bez znaczenia pozostaje działalność gospodarcza w lasach, zaburzająca strukturę gatunkową i wiekową drzewostanów oraz zmieniająca warunki mikroklimatyczne lasu. Optymalnym środowiskiem występowania L. pulmonaria są stare lasy o luźnym drzewostanie, zapewniające odpowiednio wysokie nasłonecznienie, ale jednocześnie o wysokim poziomie regularnych opadów.
Wartość użytkowa
Granicznik płucnik jest porostem objętym w Polsce ścisłą ochroną gatunkową, wymagającym ustanowienia strefy ochrony wokół jego stanowiska w promieniu 100 m. Lobaria pulmonaria jest w Polsce porostem zagrożonym wymarciem (kategoria EN).
W przeszłości, w medycynie ludowej, plechy granicznika stosowano przeciwko chorobom płuc.
Ciekawostki
Granicznik płucnik jest porostem wykorzystywanym w ocenie ciągłości ekologicznej ekosystemów leśnych. W Polsce ma status wskaźnika niżowych lasów puszczańskich (reliktu puszczańskiego). Lobaria pulmonaria uznać można za gatunek parasolowy (osłonowy) – wskaźnik siedlisk charakteryzujących się dużą różnorodnością gatunkową, obfitujących w rzadkie i zagrożone taksony porostów oraz innych organizmów leśnych
Na Warmii i Mazurach gatunek ten występuje jedynie w największych kompleksach leśnych regionu - w Puszczy Boreckiej, Rominckiej, Piskiej i Nidzickiej.
Bibliografia
K. Czyżewska, S. Cieśliński: Porosty – wskaźniki niżowych lasów puszczańskich w Polsce. Monographiae Botanicae 91: 223–239, 2003.
S. Cieśliński, K. Czyżewska, J. Fabiszewski: Czerwona lista porostów w Polsce. Red list of the lichens in Poland. W: Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Red list of plants and fungi in Poland, Z. Mirek, K. Zarzycki, W. Wojewoda, Z Szelag (eds.). W. Szafer Inst. of Botany, PASc, Kraków, 71–89, 2006.
