Gwiazdosz czteropromienny
| Gwiazdosz czteropromienny | |
| | |
| Geastrum quadrifidum | |
| DC. ex Pers. | |
 Owocnik gwiazdosza czteropromiennego | |
| Systematyka | |
| Królestwo | grzyby |
| Gromada | grzyby podstawkowe |
| Klasa | pieczarniaki |
| Rząd | gwiazdoszowce |
| Rodzina | gwiazdoszowate |
| Rodzaj | gwiazdosz |
| Gatunek | gwiazdosz czteropromienny |
| Synonimy | |
Gwiazdosz czteropromienny (Geastrum quadrifidum DC. ex Pers.) – gatunek grzyba wielkoowocnikowego z rodziny gwiazdoszowatych (Geastraceae), rzędu gwiazdoszowców (Geastrales).
Owocnik
Owocnik początkowo zamknięty, kulisty, 1-2 (3) cm średnicy, o powierzchni pokrytej cienką warstwą grzybni, jasnobrązowy. Osłona zewnętrzna (egzoperydium) pęka zwykle na 4 płaty (rzadziej na 5-6), płaty rozchylają się gwiaździście, unosząc endoperydium; w czasie rozchylania następuje oddzielenie zewnętrznej, grzybniowej, warstwy osłony zewnętrznej, zwykle zostaje ona pod owocnikiem. Zewnętrzna strona ramion jest gładka lub nieregularnie pomarszczona, biaława, wyschnięta ochrowobrązowa; wewnętrzna powierzchnia osłony zewnętrznej jest szaro-popielata. Osłona wewnętrzna (endoperydium) kulista lub wydłużona, odwrotnie jajowata, 3.5-15 mm szerokości, ciemnoszaro-brązowa; o powierzchni pokrytej drobnymi kryształkami; młoda - szara, liliowo-brązowa, z wiekiem ochrowa, brązowawa. Apofiza zwykle obecna. Szyjka krótka, do 2 mm długości.
Rozmieszczenie i ekologia
Owocniki gwiazdosza czteropromiennego pojawiają się pojedynczo lub w grupach w lasach iglastych, często pod świerkami, rzadziej w lasach liściastych i zaroślach, na podłożu wapiennym. Owocniki tworzone są od sierpnia do października. Suche owocniki są znajdowane także w bezśnieżne zimy, a nawet wiosną. Jest to jeden z najmniejszych gwiazdoszy. Ze względu na charakterystyczny pokrój owocników łatwy do identyfikacji.
W Polsce gatunek rzadki, objęty ochroną gatunkową. Znajduje się na "Czerwonej liście roślin i grzybów Polski". Ma status R – potencjalnie zagrożony z powodu ograniczonego zasięgu geograficznego i małych obszarów siedliskowych. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Belgii, Danii, Wielkiej Brytanii, Norwegii, Holandii, Szwecji i na Litwie.
Na Warmii i Mazurach gwiazdosz czteropromienny został odnotowany w lesie świerkowym k. Giżycka.
Bibliografia
Wojewoda W., Ławrynowicz M.: Red list of the macrofungi in Poland. W: Mirek Z., Zarzycki K., Wojewoda W., Szeląg Z. (red.), Red lists of plants and fungi in Poland. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2006, 55-70.
Linki zewnętrzne
pl.wikipedia.org, Gwiazdosz czteropromienny [22.04.2014]
grzyby.pl [22.04.2014]
indexfungorum.org [22.04.2014]
