Malina moroszka

Malina moroszka
Rubus chamaemorus
L.
Malina moroszka
Systematyka
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny naczyniowe
Gromada	okrytonasienne
Klasa	dwuliścienne
Rząd	różowce
Rodzina	różowate
Rodzaj	jeżyna, malina
Gatunek	malina moroszka
Synonimy

Malina moroszka, moroszka, malina nordycka (Rubus chamaemorus L.) – gatunek rośliny z rodziny różowatych (Rosaceae).

Morfologia

Tworzy kłącza, z których wyrastają dwuletnie pędy (w pierwszym roku płonne). Mają wys. 10-30 cm i są gołe (bez kolców i szczecinek). Liście na dole łodygi łuskowate, wyżej pojedyncze, sercowatonerkowate, niepodzielne, najczęściej 5-klapowe, brzegiem drobno piłkowane o zanikowych przylistkach. Roślina dwupienna o białych lub różowych kwiatach na wyprostowanych szypułkach. Kwiaty żeńskie, mniejsze o kilku słupkach i szczątkowych pręcikach, męskie o wielu pręcikach i nielicznych słupkach. Kwitnie w czerwcu. Owoc pozorny złożony z kilku pestkowców, początkowo czerwony, dojrzały pomarańczowy. Owoce jadalne, ale nieco cierpkie. W warunkach krajowych rzadko dojrzewają. Kwitną i owocują zazwyczaj okazy rosnące w zacienieniu, pod drzewami i krzewami. Natomiast okazy rosnące na otwartych, dobrze nasłonecznionych terenach zwykle są płonne.

Rozmieszczenie i ekologia

Roślina strefy borealno–arktycznej Euroazji i Ameryki Północnej. W Skandynawii oraz Rosji występuje powszechnie. W Polsce jest bardzo rzadka, reprezentuje grupę roślin - reliktów epoki polodowcowej. Gatunek ten ma kilka rozproszonych stanowisk na Pomorzu, Warmii i Mazurach oraz w Sudetach (dwa stanowiska na torfowiskach w Karkonoszach). Na Pomorzu jej zasięg sięga po linię Świnoujście – Tuchola – Morąg – Górowo Iławeckie. W 2002 znaleziono jedno stanowisko w Kotlinie Orawsko-Nowotarskiej na torfowisku Puścizna Wielka. Jest to jedyne stanowisko tego gatunku w Karpatach i równocześnie najbardziej na południe wysunięte w całym jego zasięgu.

Malin a moroszka rośnie w górach – piętro kosodrzewiny, oraz na niżu – torfowiska wysokie i bory bagienne. Głównym źródłem jej zagrożenia jest osuszanie i eksploatacja torfowisk.

Wartość użytkowa

Owoce maliny moroszki są smaczne i mają duże wartości odżywcze. W Polsce, ze względu na rzadkość występowania rośliny (kategoria "V" na Czerwonej Liście), nie mają znaczenia praktycznego. Ponadto, gatunek ten objęty jest w naszym kraju ścisłą ochroną prawną.

W Skandynawii przetwory (dżemy, wina) z moroszki nazywanej "multe" lub "molte" (Norwegia), "hjortron" (Szwecja) lub "lakka" (Finlandia) są narodowym przysmakiem. W północnych krajach owoce i liście tej maliny są używane w medycynie ludowej jako środek przeciwgorączkowy i przeciwbiegunkowy oraz zapobiegający szkorbutowi. Dodatkowo, roślina ta zawiera diosgeninę – prekursor progesteronu, który znajduje zastosowanie w leczeniu reumatyzmu i artretyzmu.

Ciekawostki

Na Warmii i Mazurach najbogatsze stanowisko maliny moroszki znane jest z torfowiska Zielony Mechacz koło Małdyt.

Bibliografia

B. Polakowski: Świat roślinny Warmii i Mazur. Olsztyn: Pojezierze, 1971.

K. Zarzycki, Z. Szeląg: Red list of the vascular plants in Poland. W: Z. Mirek, . Zarzycki, W. Wojewoda Z. Szelag (red.), Red lists of plants and fungi in Poland. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2006, 11-20.

Linki zewnętrzne

http://pl.wikipedia.org/wiki/Malina_moroszka