Rezerwat Cisowy Jar
| Rezerwat Cisowy Jar | |
| | |
| Rodzaj rezerwatu | leśny |
| Państwo |  Polska
|
| Data utworzenia | 1959 |
| Powierzchnia | 10,68 ha ha |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Rezerwat Cisowy Jar | |
| Położenie na mapie Polski  Rezerwat Cisowy Jar | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Rezerwat Cisowy Jar
Spis treści
O rezerwacie
Rezerwat przyrody Cisowy Jar utworzony został w 1959 roku na obszarze Nadleśnictwa Olecko, ok. 1 km na północny wschód od miejscowości Guzy i 4 km od Kowali Oleckich. Powierzchnia 10,68 ha. Utworzony został dla ochrony krańcowego stanowiska cisa (Taxus baccata), leżącego na płn.–wsch. granicy jego zasięgu. Jest to najbogatsze skupisko tego gatunku na Warmii i Mazurach (ok. 1400 osobników). Cis podlega tu ochronie od 1937 r.
Cis pospolity (Taxus baccata)
Fizjogeografia terenu i szata roślinna
Teren rezerwatu to głęboki wąwóz, jeden z kilku wciętych we wzgórza zwane „Guzem" (256 metrów n.p.m.). Leży on między Szeszkami a Wężewem, na zachód od stacji kolejowej Kowale Oleckie, w obrębie oddziału 305 leśnictwa Cisowo. Bogata konfiguracja tutejszego terenu powoduje występowanie licznych maleńkich zagłębień bezodpływowych wypełnionych wodą, lokalnie zabagnionych, oraz licznych strumieni o znacznych spadkach. Strumienie te, podobnie jak woda opadowa spływająca po stromych zboczach, mogą powodować erozję gleby w miejscach nie osłoniętych roślinnością.
Cisowy Jar jest największym i najdłuższym wąwozem na terenie Wzgórz Szeskich. Jego długość wynosi 1000 m, a głębokość dochodzi do 30 m, natomiast szerokość mierzona między krawędziami sięga od 100 do 300 metrów. Zbocza wąwozu są bardzo strome, a dnem płynie okresowo wysychająca struga, zbierająca wody ze źródeł wysiękowych usytuowanych u podnóża stromych zboczy.
Dno wąwozu zajmuje łęg jesionowo-olchowy. Zbocza jaru porośnięte są drzewostanem grądowym o znacznie przekształconym składzie gatunkowym. Pod okapem tego drzewostanu rosną małe, przygłuszone cisy. Tylko kilkanaście z nich osiągnęło wysokość 2-3 m.
Rośliny
Na terenie rezerwatu można wyróżnić trzy typy siedliskowe: las mieszany świeży (0,30 ha, 2,8%), las świeży (9,95 ha, 93,4%) i las wilgotny (0,40 ha, 3,8%). Zawierają one w sobie drzewostan głównie z udziałem świerka (72%), lipy (14%) i brzozy (1%) w wieku od 60 do 90 lat. Drzewostany rezerwatu są silnie zniekształcone, ponieważ przed 80 laty wykonano tu zrąb zupełny. Obecnie uwzględniając w szerokim stopniu cele ochronne, na całym terenie rezerwatu planowane są do wykonania jedynie cięcia sanitarne oraz pielęgnacyjne pod kątem ochrony cisa. Pod osłoną drzewostanu rośnie cis. W 1965 r. stwierdzono w rezerwacie i bezpośrednim sąsiedztwie jego granic 1392 okazy. Większość to egzemplarze bardzo małe o wysokości 10-15 cm. Kilkanaście osiąga wysokość 2-3 m, ale są one przygłuszone przez zwarty drzewostan. Największy cis jest jednak poza zasięgiem rezerwatu, w oddziale 167. - jego wysokość wynosi około 7 metrów, zaś obwód 110 cm.
W rezerwacie stwierdzono występowanie licznych mchów (ogółem 118 gatunków, w tym 17 gatunków wątrobowców i 101 gatunków mchów właściwych) oraz takich drzew, jak: osika, świerk, wierzba, iwa, lipa, grab, klon, wiąz górski i jesion.
Ciekawostki
Największy cis znajduje się poza zasięgiem rezerwatu, ok. 250 metrów na zachód od jego granicy. Wysokość drzewa wynosi około 7 metrów, zaś obwód 110 cm. Łatwo je dostrzec, ponieważ - jak na pomnik przyrody przystało - jest otoczony barierką. Jego obecność w tym miejscy świadczy o tym, że dawniej cis występował również poza granicami rezerwatu
Przy wschodniej granicy rezerwatu znajdują się ledwie już zauważalne wały ziemne, pozostałości po grodzisku z okresu, kiedy ziemie te zamieszkiwali Jaćwingowie z sudawskiej grupy Kymenów. Okoliczni mieszkańcy grodzisko nazywali "Stary Szaniec".
Bibliografia
Dąbrowski S., Polakowski B., Wołos L.: Obszary chronione i pomniki przyrody województwa Warmińsko-Mazurskiego. Urząd Wojewódzki, Wydział Ochrony Środowiska i Rolnictwa w Olsztynie, 1999.
