Turówka leśna
Turówka leśna (Hierochloë australis (Schrad.) Roem. & Schult.) – gatunek trawy z rodziny wiechlinowatych (Poaceae)
Spis treści
Morfologia
Luźnokępkowa bylina z podziemnymi, krótkimi rozłogami, o silnym zapachu po wysuszeniu. Liście do 6 mm szerokości, górne zazwyczaj bezblaszkowe. Źdźbło cienkie, wyprostowane. Kłoski zebrane w luźny kwiatostan typu wiecha, w liczbie od 20 do 35, trzykwiatowe; najwyższy kwiat w kłosku obupłciowy, pozostałe męskie, plewka dolna jednego z nich zakończona skręconą i zgiętą ością gałązki pod kłoskami owłosione; plewy obejmują cały kłosek, tępe, błoniaste. Okres kwitnienia przypada na kwiecień i maj. Owoc typu ziarniak. Roślina osiąga wysokość 30-60 (maksymalnie 80) cm.
Rozmieszczenie i ekologia
Występuje w Europie od Finlandii na północy po Włochy na południu. W Polsce występuje na rozproszonych stanowiskach głównie w północno-wschodniej części kraju oraz nad dolną Wisłą, w południowo-wschodniej części Niziny Mazowiecko-Podlaskiej oraz na Lubelszczyźnie. Preferuje świeże gleby mineralne, najczęściej można go spotkać w borach mieszanych, acydofilnych dąbrowach oraz w borach sosnowych, rzadziej występuje również w grądach, buczynie pomorskiej i świetlistej dąbrowie.
Wartość użytkowa
Turówka leśna pospolicie nazywana jest żubrówką. Podczas wysychania wydziela intensywny zapach kumaryny. Od dawna wykorzystywana jest w przemyśle spirytusowym do produkcji smakowych wódek i likierów, w przemyśle kosmetycznym jako dodatek zapachowy do perfum i kremów oraz ze względu na właściwości lecznicze w przemyśle farmaceutycznym. Bezpośrednie zagrożenie dla gatunku stanowi pozyskiwanie na dużą skalę dla potrzeb przemysłu spirytusowego, co powoduje zubożanie lub całkowity zanik niektórych stanowisk. Stąd też gatunek ten podlega w Polsce częściowej ochronie gatunkowej. Umieszczony został na Czerwonej Liście w grupie gatunków narażonych na wyginięcie (kategoria zagrożenia V).
Ciekawostki
Żubrówka to określenie ludowe, pod którym ukrywają się dwa gatunki traw: turówka leśna i turówka wonna (Hierochloë odorata (L.) P. Beauv.). Oba gatunki posiadają charakterystyczny, mocny zapach kumaryny.
Bibliografia
K. Zarzycki, Z. Szeląg: Red list of the vascular plants in Poland. W: Z. Mirek, . Zarzycki, W. Wojewoda Z. Szelag (red.), Red lists of plants and fungi in Poland. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2006, 11-20.
