Wabnica kielichowata

Wabnica kielichowata
Pleurosticta acetabulum
(Neck.) Elix & Lumbsch
Wabnica kielichowata
Systematyka
Królestwo	grzyby
Podkrólestwo	{{{Podkrólestwo}}}
Gromada	grzyby workowe
Klasa	miseczniaki (Lecanoromycetes)
Rząd	misecznicowce
Rodzina	tarczownicowate
Rodzaj	wabnica
Gatunek	wabnica kielichowata
Synonimy
Melanelia acetabulum (Neck.) Essl. Parmelia acetabulum (Neck.) Duby

Wabnica kielichowata (Pleurosticta acetabulum (Neck.) Elix & Lumbsch) – gatunek zlichenizowanego grzyba workowego (porostu) z rodziny tarczownicowatych (Parmeliaceae), rzędu misecznicowców (Lecanorales). Jedyny gatunek z tego rodzaju występujący w Polsce.

Plecha

Plecha wabnicy kielichowatej jest listkowata, zwykle duża (nawet do ponad 20 cm średnicy), o szerokich odcinkach koloru niebieskawozielonawego lub zielonkawobrunatnego, w stanie wilgotnym ciemnooliwkowozielona. Często plecha jest na górnej stronie pomarszczona, zwłaszcza u okazów degenerujących, rosnących w niekorzystnych warunkach siedliskowych. Soraliów i izydiów brak. Miąższ P+ pomarańczowy, K+ czerwony. Plecha przytwierdzona jest do podłoża licznymi chwytnikami, które nie dochodzą do brzegu, zostawiając wolny pas na obwodzie. Owocniki - apotecja o brunatnych tarczkach, zawsze obecne u okazów normalnie wykształconych, często mają powyżej 1 cm średnicy.

Rozmieszczenie i ekologia

Gatunek ten występuje na korze drzew, głównie na drzewach liściastych rosnących w alejach przy drogach lub samotnie. w przeszłości wabnica występowała powszechnie w całym kraju, obecnie jest częsta tylko w północnej części Polski, ale i tutaj jest zagrożona w wyniku wzrostu zanieczyszczenia powietrza, a także zniszczenia odpowiadających jej siedlisk (m.in. wycinanie drzew przydrożnych).

Wartość użytkowa

Gatunek ginący, umieszczony na "Czerwonej Liście" jako porost zagrożonych wymarciem (EN). W Polsce podlega ścisłej ochronie.

Ciekawostki

Na Warmii i Mazurach gatunek ten występuje jeszcze dość często. Jego plechy osiągają niejednokrotnie 0,5 m średnicy. Jednak i w tym regionie porost ten zanika. Głównym zagrożeniem jest dla niego modernizacja dróg i związane z tym masowe wycinanie starych drzew przydrożnych.

Wabnica kielichowata jest antropoporostem – gatunkiem pochodzenia obcego. Pierwotnie występował on w Europie południowej w naturalnych zbiorowiskach roślinnych. Znaczne wylesienie terenu i powstawanie nowych siedlisk antropogenicznych (drzewa przydrożne, sady, parki), stworzył dogodne dla tego gatunku warunki rozwoju także w środkowej, północnej i zachodniej części kontynentu.

Bibliografia

K. Czyżewska, S. Cieśliński: Porosty – wskaźniki niżowych lasów puszczańskich w Polsce. Monographiae Botanicae 91: 223–239, 2003.

S. Cieśliński, K. Czyżewska, J. Fabiszewski: Czerwona lista porostów w Polsce. Red list of the lichens in Poland. W: Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Red list of plants and fungi in Poland, Z. Mirek, K. Zarzycki, W. Wojewoda, Z Szeląg (eds.). W. Szafer Inst. of Botany, PASc, Kraków, 71–89, 2006.

W. Fałtynowicz: Porosty w lasach. Przewodnik terenowy dla leśników i taksatorów. Centrum Informacyjne Lasów Państwowych: Warszawa, 2012.

Linki zewnętrzne

http://en.wikipedia.org/wiki/Pleurosticta

http://species.wikimedia.org/wiki/Pleurosticta_acetabulum