Wełnianka pochwowata
| Wełnianka pochwowata | |
| | |
| Eriophorum vaginatum | |
| L.) | |
 Wełnianka pochwowata - siedlisko | |
| Systematyka | |
| Królestwo | rośliny |
| Gromada | rośliny naczyniowe |
| Klasa | okrytonasienne |
| Rząd | wiechlinowce |
| Rodzina | ciborowate |
| Rodzaj | wełnianka |
| Gatunek | wełnianka pochwowata |
| Synonimy | |
Wełnianka pochwowata (Eriophorum vaginatum L.) – gatunek rośliny z rodziny ciborowatych (Cyperaceae, turzycowate).
Spis treści
Morfologia
Łodyga delikatna, nieowłosiona, o wysokości do 20 cm, dołem pokryta łuskowatymi liśćmi. Roślina ma niedużą, kulistą, pełną bulwę. Korzystając z nagromadzonych w niej w poprzednim roku substancji zapasowych bardzo wczesną wiosną, jeszcze przed rozwinięciem liści przez drzewa rozwija kwiaty. Liście u dołu przeważnie z jednym listkiem i dwoma podwójnie trójdzielnymi liśćmi. Przysadki o innym kształcie niż liście – palczastowrębne lub palczastosieczne, a czasami niepodzielone. Kwiaty ciemnoczerwone, rzadziej białe lub fioletowe do 2,5 cm długości, z długą, prawie prostą ostrogą. Kwiaty o długości 15-25 mm tworzą szczytowe, dość luźne grono. Wyrastają na szypułkach nieco tylko krótszych od przysadek. Dwie działki kielicha odpadają bardzo wcześnie, tak, że kielicha przeważnie brak. Korona składa się z 4 płatków, które zrośnięte są nasadami. Górny płatek tworzy ostrogę, w której wytwarzany jest nektar. Dwa środkowe płatki tworzą hełm, którego zadaniem jest ochrona wewnętrznych części kwiatu. Kwitnie od marca do maja. Zapylana jest przez owady. Owoc stanowi pękająca dwoma podłużnymi szwami torebka, wyrastająca na trzonku o długości 10-14 mm. Czarnej barwy nasiona o średnicy ok. 2 mm zawierają elajosom.
Rozmieszczenie i ekologia
Występuje w stanie dzikim na większości obszaru Europy, w Algierii, Turcji i niektórych rejonach Syberii. W Polsce dość częsta, zarówno na niżu, jak i w niższych położeniach górskich. Siedlisko kokoryczy pełnej stanowią widne lasy liściaste oraz zarośla, na glebach gliniastych, ubogich w wapń. W górach występuje po regiel dolny.
Wartość użytkowa
W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych jest to gatunek charakterystyczny dla grądów (lasów dębowo-grabowych lub dębowo-lipowo-grabowych).
Ciekawostki
Gatunkiem podobnym do kokoryczy pełnej jest kokorycz pusta Corydalis cava, która różni się przysadkami (niepodzielone, jajowate) oraz bulwą (pusta w środku). Kokorycz pusta rośnie ponadto głównie w buczynach.
Kokorycz pełna ma podwójne zabezpieczenie przed samozapyleniem; jej kwiaty są przedprątne, a ponadto jest wybitnie samopłonna – własny pyłek nie może kiełkować na tej samej roślinie.
Nasiona kokoryczy rozsiewane są przez mrówki. Przywabia je elajosom (ciałko mrówcze, ciałko tłuszczowe) – obfitujący w tłuszcze i węglowodany wyrostek. Stanowi on pokarm dla mrówek, które przyczyniają się w efekcie do rozprzestrzeniania nasion. Wytwarzanie elajosomów nie jest dla roślin wielkim kosztem, daje im natomiast znaczne korzyści, ponieważ mrówki pożywiające się nimi nie tylko rozprzestrzeniają diaspory, ale także chronią je przed roślinożercami, przenoszą w pobliże gniazd stanowiące żyzne mikrosiedliska i często umieszczają w podłożu.
Bibliografia
T. Traczyk: Rośliny lasu liściastego. Atlas. WSziP: Warszawa, 1975.
W. Matuszkiewicz, P. Sikorski, W. Szwed, M. Wierzba: Zbiorowiska roślinne Polski. Lasy i zarośla. Warszawa: PWN, 2012.
