Wierzba borówkolistna
| Wierzba borówkolistna | |
| | |
| Salix myrtilloides | |
| L. | |
 Grab pospolity - Flora von Deutschland, Österreich und der Schweiz (O.W. Thomé 1885) | |
| Systematyka | |
| Królestwo | rośliny |
| Podkrólestwo | rośliny naczyniowe |
| Gromada | okrytonasienne |
| Klasa | dwuliścienne |
| Rząd | malpigiowce |
| Rodzina | wierzbowate |
| Rodzaj | wierzba |
| Gatunek | wierzba borówkolistna |
| Synonimy | |
Wierzba borówkolistna (Salix myrtilloides L.) – gatunek rośliny należący do rodziny wierzbowatych (Salicaceae).
Spis treści
Morfologia
Krzewinka o wysokości do 50 cm, słabo rozgałęziająca się i nigdy nie tworząca kęp. Tworzy pędy pełzające płytko pod ziemią lub tuż nad ziemią oraz nadziemne wyprostowane. Gałęzie krótkie i nieowłosione (tylko czasami można dostrzec ślady owłosienia). Dwuletnie pędy barwy czerwonobrunatnej. Pączki tępe, nieco wydłużone i na starszych pędach silnie odstające. Liście o długości 1,5-3,5 cm, eliptyczne, nieco zaostrzone, całobrzegie, z wyraźnie widocznym unerwieniem, bez przylistków, ogonkowe. Młode liście owłosione, starsze nagie, górą ciemnozielone i fioletowo nabiegłe, spodem sinozielone. Roślina dwupienna. Kwiaty zebrane w kotki o dwubarwnych przysadkach; górą czarnych lub rdzawych, dołem jasnych. Kwiaty żeńskie z jednym miodnikiem, wyrastający na trzonku słupek nagi, bez szyjki, o krótkich, czerwonych znamionach. Kotki męskie na wyraźnych szypułkach, z nielicznymi kwiatami, słabo owłosionymi przysadkami o czerwonych wierzchołkach. Każdy kwiat męski ma jeden miodnik i 2 wolne pręciki z nagimi nitkami. Pylniki początkowo czerwone, w czasie pylenia żółte, później stają się ciemnobrunatne. Kwitnie od maja do lipca, już po rozwinięciu się liści. Jest rośliną owadopylną i miododajną. Nasiona są rozsiewane przez wiatr. Owocem jest torebka.
Rozmieszczenie i ekologia
Występuje na niektórych obszarach w Azji i Europie. W Polsce jest rzadka. Występuje głównie na Pojezierzu Mazurskim, nad dolną Wisłą i na Lubelszczyźnie. Pojedyncze jej stanowiska znajdują się jeszcze w Puszczy Białowieskiej, na Nizinie Śląskiej i w Sudetach.
Wierzba borówkolistna jest reliktem glacjalnym, związanym z torfowiskami. Większość stanowisk skupia się w północno-wschodniej części kraju na Pojezierzu Mazurskim oraz nad dolną Wisłą, na Lubelszczyźnie i Wyżynie Małopolskiej. Preferuje miejsca otwarte lub lekko ocienione. Występuje głównie na torfowiskach niskich i przejściowych oraz w borze bagiennym.
Wartość użytkowa
Na stanowiskach naturalnych jest to gatunek bardzo rzadki, w Polsce objęty ścisłą ochroną gatunkową. W skali kraju wierzba borówkolistna jest rośliną wymierającą (kategoria E na Czerwonej Liście).
Ciekawostki
Wierzba borówkolistna jest zagrożona poprzez osuszanie podmokłych terenów na których występuje, wydobywanie torfu, eutrofizację siedlisk oraz przez krzyżowanie się z innymi gatunkami wierzb. Tworzy mieszańce z wierzbą piaskową, w. płożącą, w. uszatą, w. purpurową i innymi gatunkami pokrewnymi.
Najliczniejsze stanowisko gatunku na Warmii i Mazurach znajduje się niedaleko miejscowości Zełwągi koło Mrągowa. Ponadto, gatunek ten występuje w rezerwacie "Jezioro Francuskie" w Parku Krajobrazowym Wzgórz Dylewskich.
Bibliografia
B. Polakowski: Świat roślinny Warmii i Mazur. Olsztyn: Pojezierze, 1971.
K. Zarzycki, Z. Szeląg: Red list of the vascular plants in Poland. W: Z. Mirek, . Zarzycki, W. Wojewoda Z. Szelag (red.), Red lists of plants and fungi in Poland. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2006, 11-20.
