Hejdyk

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Wersja z dnia 20:07, 23 wrz 2013 autorstwa Emes (dyskusja) (Utworzono nową stronę " {{Wieś infobox |nazwa = Hejdyk |herb wsi = |flaga wsi = |herb artykuł = |dopełniacz wsi = Pole-obowi...")
(różn.) ← poprzednia wersja | przejdź do aktualnej wersji (różn.) | następna wersja → (różn.)
Skocz do: nawigacja, szukaj


Hejdyk

Pole-obowiązkowe
Pole-obowiązkowe
Rodzaj miejscowości wieś sołecka
Państwo  Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat piski
Gmina Pisz
Liczba ludności (2010) 281 (łącznie Hejdyk i Zaroślak)
Strefa numeracyjna (+48) 87
Kod pocztowy 12-200
Tablice rejestracyjne NPI
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Hejdyk
Hejdyk
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Hejdyk
Hejdyk
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Hejdyk (niem. Heidik, od 1938 r. Heidig) – wieś w Polsce, położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie piskim, gminie Pisz. W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa suwalskiego.


Charakterystyka fizjograficzna

Wieś położona jest w południowo-wschodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na Równinie Mazurskiej, na południowym skraju Puszczy Piskiej, w pobliżu wsi Ciesina, około 7 km na południowy wschód od Karwicy i Jeziora Nidzkiego, na pograniczu mazursko-kurpiowskim.


Dzieje miejscowości

Wieś została założona w 1758 roku w ramach osadnictwa szkatułowego. Rozwinęła się w pierwszej połowie XIX wieku, gdy w tej okolicy zaczęto eksploatować bogate zasoby rudy żelaza (1833). Przed wybuchem II wojny światowej była to dość duża i ludna wieś. W 1946 roku pięciu osadników z Hejdyka i pobliskiej Ciesiny złupiło wieś Krzyże. W trakcie powrotu starał się ich zatrzymać komendant posterunku Milicji Obywatelskiej w Wiartlu kpr. Marian Czuprynowski. Wywiązała się strzelanina, w wyniku której zginął jeden z szabrowników, a pozostałych udało się wyłapać w ciągu kilku dni. W 1953 roku powstała w Hejdyku Ochotnicza Straż Pożarna. We wsi działa szkoła podstawowa.

Liczba mieszkańców 1857 – 285 osób 1933 – 348 osób 1939 – 351 osób 1988 – 213 osób


Ludzie związani z miejscowością:

  • W Hejdyku urodził się Gustaw Optacy (1892-1979), społecznik, leśnik, jeden z wybitniejszych działaczy mazurskich


Zabytki:

  • Wieś zachowała pierwotny układ przestrzenny ulicówki, dobrze zachował się dawny XVIII-wieczny układ działek. Wiele zabudowań drewnianych z charakterystycznymi gankami. Krzysztof Worobiec w „Mazurach. Słowniku stronniczym, ilustrowanym” (2008) opisywał owo budownictwo następująco:

„Kolorowe, ozdobione misternie wycinanymi listwami (wpływy zdobnictwa kurpiowskiego), z daszkami wspartymi na ozdobnych kolumnach są cennym przykładem znikającego budownictwa ludowego. Ze względu na wyjątkowy koloryt oraz w związku z gwałtownie postępującą przebudową domów, wieś powinna zostać objęta ochroną konserwatorską” [1]. W gminnym wykazie zabytków widnieje ogółem trzynaście drewnianych domów z okresu międzywojennego. Ponadto cmentarz ewangelicki z początku XX wieku (spoczywa na nim m.in. dwóch żołnierzy armii rosyjskiej poległych w latach 1914-1915) oraz murowana szkoła z tego okresu (obecnie własność prywatna)


Bibliografia:

  1. Kossert Andreas, Mazury. Zapomniane Południe dawnych Prus Wschodnich, przeł. Barbara Ostrowska, Warszawa 2004.
  2. Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany, red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008.
  3. Olszak Piotr, Przegląd budownictwa drewnianego na Ziemi Piskiej, Znad Pisy, nr 10, 2001, s. 106-121.
  4. Pawlicki Ryszard Wojciech, Cmentarze i mogiły wojenne z okresu pierwszej wojny światowej na obszarze byłego powiatu piskiego, Znad Pisy, nr 4, 1996, s. 49-69.
  5. Pisz. Z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1970.
  6. Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
  7. Szelichowski Stanisław, Uroki mazurskiej krainy. Krzyże 300 lat, Karwica i okolice, Warszawa 2006.
  8. Śliwiński Józef, Z dziejów Rucianego-Nidy i okolic, Olsztyn 1993.
  9. Deutsche Verwaltungsgeschichte: http://www.verwaltungsgeschichte.de/johannisburg.html [data dostępu: 22.08.2013]
  10. Bank Danych Lokalnych GUS: http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims [data dostępu: 22.08.2013]
  11. Gminna Ewidencja Zabytków www.bip.pisz.hi.pl/zalaczniki/prawo/110131120520.doc [data dostępu: 22.08.2013]

Przypisy

  1. Skocz do góry Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany, red. W. Mierzwa, Dąbrówno 2008, s. 56.


Zobacz też

Emes (dyskusja) 20:07, 23 wrz 2013 (CEST)