Kościół pw. św. Wawrzyńca w Rożentalu

Miejscowość Rożental powstała we wczesnym średniowieczu, prawdopodobnie w XIV wieku. W źródłach pisanych z lat 1324-1349 występuje pod nazwą Rosental, Rosenthall. Nazwa wsi pochodzi od pruskiego (niemieckiego) określenia „dolina róż”.

Parafię założyli biskupi chełmińscy w XIV wieku z obszaru wyłączonego z parafii Grabowo. Obecny kościół p.w. św. Wawrzyńca w Rożentalu został wzniesiony w 1761 roku w konstrukcji zrębowej. Kościół był konsekrowany w 1763 roku przez biskupa Andrzeja Baiera. Jest jednym z najpiękniejszych przykładów budownictwa drewnianego na terenie diecezji toruńskiej. Wyposażenie wnętrza kościoła głównie barokowe z XVIII wieku, ale są też zabytki starsze z wcześniejszego kościoła, jak np.: gotyckie rzeźby (Matka Boża i cztery święte) z końca XV wieku, dwa późnogotyckie kielichy z początku XVI wieku, ołtarze – główny i boczne z XVIII wieku, z ornamentem rocaille, organy o zewnętrznej oprawie późnobarokowej z 1. połowy XVIII wieku, dwa barokowe feretrony, dwa konfesjonały oraz zespół ławek dla wiernych z XVIII wieku, dwa kielichy z patenami – manierystyczny z 1645 roku oraz późnobarokowy z 1726 roku, pacyfikał z 1715 roku, barokowa monstrancja z lat 1680-1690 i inne. W Muzeum Diecezjalnym w Pelplinie przechowywane są dwa barokowe ornaty z około XVIII wieku.

W 1895 roku ksiądz proboszcz Kloka pomalował seledynową farbą olejną cały kościół ?ściany i sufit. Po II wojnie światowej pracą duszpasterską w parafii kierował w latach 1958-1991 proboszcz Alfons Gajdus. W czasie remontu, który rozpoczął się w 1961 roku oczyszczono wnętrze z farby, odeskowano ołtarze i pozostałe zabytkowe sprzęty, nowy dach pokryto gontem góralskim w miejsce dachówki, wzmocniono konstrukcję wieży i wciągnięto trzy dzwony.

W czasie remontu znaleziono w bocznym jego wejściu dwie tabliczki mosiężne, na których podano po łacinie następującą treść: „Kościół parafialny pod wezwaniem świętego Wawrzyńca ufundowany 23 kwietnia 1761 przez Jego Ekscelencję Andrzeja Ignacego Broniewic Baiera biskupa Chełmińskiego i Pomezańskiego zbudowany za staraniem księdza Jakuba Jasielskiego kanonika katedry płockiej a wówczas proboszcza w Rożentalu, remontowany w roku 1824 nakładem Jego Ekscelencji księdza biskupa Ignacego Stanisława Mathy a za staraniem księdza Markiewicza ówczesnego proboszcza rożentalskiego”.

Na wieży kościelnej był zegar, który zbudował cieśla Jan Sałacki, który pochodził z Mroczna. Zegar został zbudowany około 1850 roku. Jako ciężarki miał zawieszone dwa 50 kilogramowe kamienie polne. Zegar ten dobrze wskazywał czas i bił o pełnych godzinach. Był on sprawny do 1910 roku. Zegar został przekazany do Muzeum w Nowym Mieście Lubawskim, do którego należał w tamtych czasach Rożental.

Otoczenie kościoła stanowiły dawniej cztery kapliczki drewniane. Pod koniec XIX wieku murarz Gejer zbudował mur z kamienia przy kościele. Wtedy zlikwidowano trzy kapliczki drewniane i postawiono murowane ceglane, które istnieją obecnie. Pozostała tylko jedna kapliczka drewniana.

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich z 1882 r. J. Falkowski, Ziemia Lubawska, Toruń 2006. Gajdus Alfons, Historia parafii w Rożentalu, Pelplin 2002.