Malina moroszka

Malina moroszka
Rubus chamaemorus
L.
Malina moroszka Autor: Philipum. Źródło: Wikipedia [10.07.2014]
Systematyka
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny naczyniowe
Gromada	okrytonasienne
Klasa	dwuliścienne
Rząd	różowce
Rodzina	różowate
Rodzaj	jeżyna, malina
Gatunek	malina moroszka
Synonimy

Malina moroszka, moroszka, malina nordycka (Rubus chamaemorus L.) – gatunek rośliny z rodziny różowatych (Rosaceae).

Morfologia

Malina moroszka tworzy kłącza, z których wyrastają dwuletnie pędy (w pierwszym roku płonne). Mają one wysokość 10-30 cm i są gołe (bez kolców i szczecinek). Liście na dole łodygi łuskowate, wyżej pojedyncze, sercowatonerkowate, niepodzielne, najczęściej 5-klapowe, brzegiem drobno piłkowane o zanikowych przylistkach. Roślina dwupienna o białych lub różowych kwiatach na wyprostowanych szypułkach. Kwiaty żeńskie, mniejsze o kilku słupkach i szczątkowych pręcikach, męskie o wielu pręcikach i nielicznych słupkach.

Kwitnie w czerwcu. Owoc pozorny złożony z kilku pestkowców, początkowo czerwony, dojrzały pomarańczowy. Owoce jadalne, ale nieco cierpkie. W warunkach krajowych rzadko dojrzewają. Kwitną i owocują zazwyczaj okazy rosnące w zacienieniu, pod drzewami i krzewami. Natomiast okazy rosnące na otwartych, dobrze nasłonecznionych terenach zwykle są płonne.

Rozmieszczenie i ekologia

Roślina strefy borealno-arktycznej Eurazji i Ameryki Północnej. W Skandynawii oraz Rosji występuje powszechnie. W Polsce jest bardzo rzadka, reprezentuje grupę roślin należących do reliktów epoki polodowcowej. Gatunek ten ma kilka rozproszonych stanowisk na Pomorzu, Warmii i Mazurach oraz w Sudetach (dwa stanowiska na torfowiskach w Karkonoszach). Na Pomorzu jej zasięg sięga po linię Świnoujście–Tuchola–Morąg–Górowo Iławeckie.

Na Warmii i Mazurach najbogatsze stanowisko maliny moroszki znane jest z torfowiska Zielony Mechacz koło Małdyt.

W 2002 r. znaleziono jedno stanowisko maliny moroszki w Kotlinie Orawsko-Nowotarskiej na torfowisku Puścizna Wielka. Jest to jedyne stanowisko tego gatunku w Karpatach i równocześnie najbardziej na południe wysunięte w całym jego zasięgu.

Malina moroszka rośnie w górach (piętro kosodrzewiny) oraz na niżu (torfowiska wysokie i bory bagienne). Zagraża jej głównie osuszanie i eksploatacja torfowisk.

Wartość użytkowa

Owoce maliny moroszki są smaczne i mają duże wartości odżywcze. W Polsce ze względu na rzadkość występowania rośliny (kategoria "V" na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski) nie mają znaczenia praktycznego. Ponadto gatunek ten objęty jest w naszym kraju ścisłą ochroną prawną.

W Skandynawii przetwory (dżemy, wina) z moroszki nazywanej "multe" lub "molte" (Norwegia), "hjortron" (Szwecja) lub "lakka" (Finlandia) są narodowym przysmakiem. W północnych krajach owoce i liście tej maliny są używane w medycynie ludowej jako środek przeciwgorączkowy i przeciwbiegunkowy oraz zapobiegający szkorbutowi. Dodatkowo, roślina ta zawiera diosgeninę – prekursor progesteronu, który znajduje zastosowanie w leczeniu reumatyzmu i artretyzmu.

Zobacz też

pl.wikipedia.org, Malina moroszka

Bibliografia

Polakowski Benon, Świat roślinny Warmii i Mazur, Olsztyn 1971.
Zarzycki Kazimierz, Szeląg Zbigniew, Red list of the vascular plants in Poland, [w:] Red lists of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski, red. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda i Zbigniew Szeląg, Kraków 2006, s. 11-20.