Przewarszyty

Przewarszyty
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	bartoszycki
Gmina	Bartoszyce
Sołectwo	Wodukajmy
Liczba ludności (2010)	86
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Przewarszyty
Położenie na mapie Polski Przewarszyty
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Przewarszyty (niem. Prauerschitten) – wieś niesołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie bartoszyckim, w gminie Sępopol. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego.

Miejscowość w 2010 roku liczyła 86 mieszkańców. Wieś wchodzi w skład sołectwa Wodukajmy, w którym funkcję sołtysa sprawuje obecnie Marzanna Kryłowicz.

Położenie

Wieś położona jest w północnej części województwa warmińsko-mazurskiego, na Równinie Sępopolskiej, 9,5 km na północny wschód od Bartoszyc i 12 km na północny zachód od Sępopola.

Dzieje miejscowości

Brak jest informacji na temat okoliczności i daty powstania wsi. Prawdopodobnie przez większość swoich dziejów był to niewielki majątek ziemski. W 1857 roku Przewarszyty liczyły 126 mieszkańców. W 1889 roku tutejszy folwark należał do potężnego rodu von Kunheimów z Judyt, który wraz z dwoma innymi folwarkami – Parkiem i Gulkajmami – zajmował powierzchnię 1121 ha. Do 1945 roku Przewarszyty wchodziły w skład parafii ewangelickiej w Bartoszycach. W pierwszej połowie XX wieku przy wsi przebiegała linia kolejowa Bartoszyce – Frydland (Prawdińsk, obwód kaliningradzki); obecnie linia nie istnieje.

Po II wojnie światowej wieś włączono do sołectwa Wodukajmy. Teren dawnego folwarku początkowo przejęły Państwowe Nieruchomości Ziemskie, ale już w lutym 1948 roku odkupiła je Państwowa Stadnina Koni w Liskach. Według spisu powszechnego z 1983 roku miejscowość składała się z siedmiu budynków mieszkalnych tworzących zwartą zabudowę, posiadała punkt biblioteczny oraz elektryczne oświetlenie ulic. Przewarszyty liczyły wówczas 153 mieszkańców.

Zabytki

• zespół folwarczny z przełomu XIX/XX wieku: rządcówka, trzy stajnie, spichlerz, kuźnia, stolarnia, garaż maszyn, szopa, obora; domy robotników folwarcznych: sześciorak, dwojak, dwa ośmioraki, czworak, z towarzyszącymi im zabudowaniami gospodarczymi; układ zespołu bardzo dobrze zachowany

Bibliografia

Bartoszyce. Z dziejów miasta i okolic, red. Andrzej Wakar, Olsztyn 1987.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Sępopol, Sępopol 2005 [05.03.2014]
Bank Danych Lokalnych GUS [05.03.2014]