Rygarby

Rygarby
Rygarby. Pańska Góra. Autor: AS. Źródło: www.sepopol.wm.pl
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	bartoszycki
Gmina	Sępopol
Liczba ludności (2010)	58
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Rygarby
Położenie na mapie Polski Rygarby
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Rygarby (niem. Rückgarben) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie bartoszyckim, w gminie Sępopol. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego. Miejscowość w 2010 roku liczyła 58 mieszkańców (łącznie z Pienami). Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Mariusz Guz.

Położenie

Wieś położona jest w północnej części województwa warmińsko-mazurskiego, na Równinie Sępopolskiej, nad rzeką Łyną, 13 km na wschód od Bartoszyc i 4 km na południowy zachód od Sępopola. Na zachód od wsi wznosi się pagórek (43 m n.p.m.), który stanowił staropruskie grodzisko – Pańska Góra.

Dzieje miejscowości

Wieś powstała w ramach kolonizacji północnych obszarów państwa zakonu krzyżackiego. Nazwa wsi stanowi zapewne tłumaczenie Pańskiej Góry z języka pruskiego: rikijs – pan, garbis – góra. Wieś została założona w 1376 roku na 41 łanach jako majątek rycerski i wieś szlachecka. W następnych stuleciach majątek powiększał się kosztem wsi. W 1839 roku były tu tylko dwa gospodarstwa chłopskie, a w 1871 roku nie było już żadnego. W 1857 roku Rygarby liczyły 68 mieszkańców. Pod koniec XIX wieku majątek zajmował obszar 161 ha (stan na rok 1889). Do 1945 roku Rygarby należały do parafii ewangelickiej w Sępopolu.

Po 1945 roku wieś wchodziła w skład sołectwa Wiatrowiec. W 1978 roku wieś posiadała 25 indywidualnych gospodarstw rolnych, które łącznie zajmowały powierzchnię 124 ha. Pięć lat później spis powszechny wykazał tu dziesięć budynków mieszkalnych tworzących zwartą zabudowę; we wsi działał punkt biblioteczny. Rygarby liczyły wówczas 101 mieszkańców.

Zabytki

• pozostałości zespołu dworsko-folwarcznego z przełomu XIX i XX wieku: obora z chlewnią, stajnia, chlewik, obora z domem oborowego
• park dworski z przełomu XIX i XX wieku (0,5 ha), drzewostan częściowo wytrzebiony, park zaniedbany

Bibliografia

Bartoszyce. Z dziejów miasta i okolic, red. Andrzej Wakar, Olsztyn 1987.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Sępopol, Sępopol 2005 [05.03.2014]
Bank Danych Lokalnych GUS [05.03.2014]
Deutsche Verwaltungsgeschichte [05.03.2014]