Nowe Miasto Lubawskie
To jest
| Nowe Miasto Lubawskie | |
| | |
 Now Miasto na starej widokówce,, źródło: http://www.nowemiasto.com.pl/historia.htm, 12.09.2013.
| |
| Rodzaj miejscowości | miasto powiatowe |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko - mazurskie |
| Powiat | nowomiejski |
| Gmina | Nowe Miasto Lubawskie |
| Liczba ludności (2012, źródło: http://gminanml.pl.) | 11.145 |
| Strefa numeracyjna | (+48) 56 |
| Kod pocztowy | 13 - 300 |
| Tablice rejestracyjne | NNM |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Nowe Miasto Lubawskie | |
| Położenie na mapie Polski  Nowe Miasto Lubawskie | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Nowe Miasto Lubawskie (niem. Neumark in Westpreussen) – miasto gminne w Polsce w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie nowomiejskim, w gminie Nowe Miasto Lubawskie. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie przynależała do województwa toruńskiego.
Spis treści
[ukryj]Charakterystyka fizjograficzna
Nowe Miasto Lubawskie położone jest między Garbem Lubawskim a Pojezierzem Iławskim, nad rzeką Drwęcą. Miejscowość położona jest na terenie gminy Nowe Miasto Lubawskie, która posiada niezwykle urozmaiconą rzeźbę. Obszar gminy obejmuje Pojezierze Brodnickie, Garb Lubawski i głęboko wciętą dolinę Drwęcy. Na terenie gminy występują takie formy jak ozy i kemy, powstałe podczas zlodowacenia w zagłębieniach i szczelinach martwego lodu. Na południe od Nowego Dworu Bratiańskiego znajduje się oz (eksploatowany jako żwirownia), natomiast na północ od wsi Chrośle i na południe od Jamielnika występują kemy. Oś hydrograficzną gminy stanowi rzeka Drwęca. Znaczną powierzchnię zaś zajmują mokradła i bagna, występujące głównie w dnach rynien i innych obniżeniach terenu. Stosunkowo niewielką powierzchnię zajmują lasy (14% powierzchni gminy). Ponadto 65% powierzchni gminy stanowi obszar chronionego krajobrazu.
Dzieje miejscowości
We wczesnym średniowieczu ziemie dzisiejszego miasta zamieszkiwało bałtyjskie plemię Sasinów. Pierwsza wzmianka o Nowym Mieście pochodzi z 1325 r. i znajdują się w kronice Piotra z Duisburga. Nowe Miasto zostało założone przez komtura ziemskiego Ottona von Lutterberga otrzymując w tym też roku przywilej lokacyjny. Nowe Miasto prawa miejskie otrzymało w 1353 r. na prawie chełmińskim. W XIV w. powstał tutaj pierwszy kościół i mury obronne.Po bitwie pod Grunwaldem przejściowo miasto znalazło się w rękach Władysława Jagieły. I pokój toruński przyznał jednak te ziemie Krzyżakom. W 1440 r. przedstawiciele miasta przystąpili do Związku Pruskiego. Nowe Miasto w 1468 r. trafiło w ręce Polski. Po sekularyzacji Zakonu w 1525 roku król Zygmunt I Stary wydał przywilej na mocy którego Nowe Miasto zostało przekazane w dożywocie kasztelanowi płockiemu - Janowi Wiećwińskiemu. Najazdy szwedzkie w XVII wieku doprowadziły miasto do ruiny. W 1629 roku spalone zostały przedmieścia oraz klasztor franciszkański. Dodatkowo miasto zostało zniszczone przez epidemię dżumy i wojnę północną (1700-1721). Od 1818 r. Nowe Miasto stało się stolicą nowo utworzonego powiatu lubawskiego. W 1865 r. powołano tu Towarzystwo Rolnicze przekształcone następnie w 1893 r. w Bank Ludowy. W granicach Polski Nowe Miasto znalazło się ponownie w 1920 r. Weszło w skład województwa pomorskiego ze stolicą w Toruniu. Do 1937 roku Nazwę urzędową miasto miało "Nowemiasto-Pomorze" , a od 1 IV 1937 - "Nowe Miasto Lubawskie". W 1945 roku Nowe Miasto należało do województwa bydgoskiego, a od 1950 do województwa olsztyńskiego. Po kolejnej reformie administracyjnej Nowe Miasto i część powiatu nowomiejskiego znalazło się w granicach województwa toruńskiego.
W kolejnych latach liczba mieszkańców przedstawiała się następująco: 1812 r.- 719, 1825 r. - 1.067, 1910 r. - 4.144, 1945 r.- 4.672, 1955 r. - 5.046, 1965 r. - 6.450, 1998 r. - 10.800.
Gospodarka
W Nowym Mieście Lubawskim mieszczą się zakłady przemysłu: meblarskiego (Szynaka-Meble), materiałów budowlanych (Finishparkiet, Jawor). Funkcjonuje także firma F.H.U. Krystal, Hotel MOSiR, Zajazd "Nad Drwęcą", Hotel "Finisz", Hotelik Il’Cavaliere oraz kwatery prywatne.
Kultura
Na terenie miejscowości działa Gminna Biblioteka Publiczna, [[Warmińsko-Mazurska Biblioteka Pedagogiczna w Elblągu Filia w Nowym Mieście Lubawskim |filia Warmińsko–Mazurskiej Biblioteki Pedagogicznej, Gminne Centrum Kultury, Nowomiejskie Towarzystwo Kultury, Towarzystwo Śpiewacze Harmonia.
Ponadto funkcjonuje tutaj: Gazeta Nowomiejska – tygodnik, Tygodnik Internetowy NML, Portal Ziemi Nowomiejskiej, Gazeta Pomorska- wydanie toruńskie – codziennie jedna strona poświęcona informacjom z Brodnicy i Nowego Miasta Lubawskiego, "Nowości Dziennik Toruński", Polskie Radio Olsztyn, Telewizja Eltronik – lokalna brodnicka telewizja, program dla Nowego Miasta. W mieście istnieje także ,.
W Nowym Mieście Lubawskim organizowanych jest szereg imprez zarówno jednorazowych, jak i cyklicznych, jak np.:
- Ogólnopolski Festiwal Rockowy „Fest Czad” – Nowe Miasto Lubawskie.
- Dni Kultury Chrześcijańskiej w Nowym Mieście Lubawskim
Zespoły muzyczne i grupy artystyczne:
Edukacja
Są tutaj także dwie szkoły podstawowe, przedszkole, Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych i Zespół Szkół Zawodowych. W mieście działa również Gminny Zespół Oświaty i Stowarzyszenie Edukacja Pod Żaglami.
Sport
W mieście działają:
- KS Drwęca Nowe Miasto Lubawskie
- Automobilklub
- NKS Drwęca
- [MUKS Olimpia]]
- UKS Iskra
- UKS Sokół
- UKS Klub Taneczny
Ludzie związani z miejscowością:
Na kartach historii Nowego Miasta Lubawskiego zapisali się: Katarzyna Dąbrowska - piosenkarka i aktorka, Tadeusz Domagała - historyk sztuki; Zyta Gilowska - minister finansów oraz wicepremier w rządach Kazimierza Marcinkiewicza oraz Jarosława Kaczyńskiego, Stanisław Grabowski - poeta, wydawca, dziennikarz, Piotr Grzymowicz - prezydent Olsztyna, Zygmunt Kittel - współorganizator i dowódca powstania wielkopolskiego w Gnieźnie, starosta gnieźnieński, Juliusz Lech Kulikowski – biocybernetyk, Roman Kulikowski – cybernetyk, Wiesław Lendzion – piłkarz i działacz sportowy, Krzysztof Michalski - wojewoda lubelski w latach 1998-2000 a do 1998 burmistrz Świdnika, Stefan Michałek – adwokat i działacz społeczno-polityczny oraz prezydent Torunia w latach 1922-1924, Jacek Moczadło - muzyk rockowy, Zbigniew Muchliński - działacz państwowy i samorządowy, Ludwik Ochocki – ekonomista i wiceminister administracji oraz gospodarki terenowej i ochrony środowiska (1972–1981),Tomasz Reich - poeta i dziennikarz, Antoni Stawikowski – astronom i działacz podziemnej Solidarności,Krzysztof Szczawiński - kolarz zawodowy, Zbigniew Szwejkowski – meteorolog i klimatolog, Zuzanna Trzcińska – wioślarka, Nikolaus von Vormann - niemiecki generał, Leszek Werner – muzykolog, Ruth Weyher - niemiecka aktorka, Andrzej Witkowski - hydrogeolog, prezydent Międzynarodowego Stowarzyszenia Wód Podziemnych. Wójtem gminy jest Tomasz Waruszewski, Józef Urbanowski - dyrygent, animator życia muzycznego w Nowym Mieście Lubawskim. Powiatem nowomiejskim kieruje Ewa Dembek.
Zabytki:
Na terenie miasta znajdują się następujące zabytki:
- gotycka Bazylika pw. św. Tomasza Apostoła, dawny kościół ewangelicki z 1912 r.
- fragmenty murów miejskich z okresu po 1343 r., domy z XIX w.
Turystyka
W miejscowości ma swój początek czerwony szlak pieszy Nowe Miasto Lubawskie – Radomno.
Inne
W mieście funkcjonuje Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej.
Bibliografia:
Nowe Miasto. Z dziejów miasta i powiatu, pod red. Zbigniewa Witkowskiego, Olsztyn 1963, 240 ss.
http://www.nowemiasto.com.pl/historia.htm, 12.09.2013.
Zobacz też
