Łajsy (gmina Pieniężno): Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
| Linia 40: | Linia 40: | ||
== Dzieje miejscowości == | == Dzieje miejscowości == | ||
| − | Wieś została założona na starym pruskim polu osadniczym zwanym ''Lays''. | + | Wieś została założona na starym pruskim polu osadniczym zwanym ''Lays''. W 1304 roku biskup [[Eberhard z Nysy]] wystawił dokument lokacyjny na obszar 65 łanów. Jego odbiorcą był Marcin von der Mark. Jednocześnie 4 łany przeznaczono na poczet przyszłej parafii. Kościół pw. św. Mikołaja został wybudowany w XIV stuleciu. Ówczesnym proboszczem był niejaki Gotfriedus. Wieś kilkakrotnie ucierpiała w okresie [[wojny polsko-krzyżackie| wojen polsko-krzyżackich]]. Po 1521 roku połowa ziemi leżała odłogiem. Zniszczeniu uległ również kościół, który odbudowano w XVI wieku. Konsekracji świątyni dokonał biskup [[lkwim: Stanisław Hozjusz| Stanisław Hozjusz]]. W 1656 roku uprawą ziemi zajmowało się 2 sołtysów i 15 chłopów. W 1783 roku Łajsy składały się z 37 budynków. W 1818 roku wieś liczyła 210 mieszkańców. W 1939 roku Łajsy były zamieszkane przez 500 osób. |
| − | |||
| − | |||
| + | Przed wybuchem [[II wojna światowa na Warmii i Mazurach|II wojny światowej]] większość mieszkańców utrzymywała się z rolnictwa i leśnictwa, 60 osób pracowało w przemyśle i rzemiośle, a 36 - w handlu i komunikacji. Po zakończeniu II wojny światowej miejscowość uzyskała status wsi sołeckiej. W 1958 roku odbudowano kościół, który uległ częściowemu zniszczeniu w czasie działań wojennych w 1945 roku. W 1999 roku Łajsy były zamieszkane przez 256 osób. W miejscowości funkcjonuje świetlica wiejska. | ||
Liczba mieszkańców i gospodarstw | Liczba mieszkańców i gospodarstw | ||
| Linia 58: | Linia 57: | ||
1939 - 500 osób, 125 gospodarstw domowych | 1939 - 500 osób, 125 gospodarstw domowych | ||
| + | <br/> | ||
| + | |||
| + | ==Kultura== | ||
| + | We wsi znajduje się [[Galeria Sztuki "Łajskówka"]], utworzona przez Stowarzyszenie Agroturystyczne Ziemi Pieniężnieńskiej. | ||
<br/> | <br/> | ||
| Linia 64: | Linia 67: | ||
*[[lkwim:Kościół pw. św. Mikołaja w Łajsach|Kościół pw. św. Mikołaja]] z XIV wieku, przebudowany w XVIII wieku, neogotycki. | *[[lkwim:Kościół pw. św. Mikołaja w Łajsach|Kościół pw. św. Mikołaja]] z XIV wieku, przebudowany w XVIII wieku, neogotycki. | ||
*Cmentarz przykościelny. | *Cmentarz przykościelny. | ||
| + | *Pięć kapliczek przydrożnych. | ||
<br/> | <br/> | ||
Wersja z 19:51, 31 sie 2014
| Łajsy | |
| | |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | braniewski |
| Gmina | Pieniężno |
| Liczba ludności (2010) | 227 |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Łajsy | |
| Położenie na mapie Polski  Łajsy | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Łajsy (niem. Layss) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie braniewskim, w gminie Pieniężno. W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa elbląskiego.
Miejscowość w 2010 roku liczyła 227 mieszkańców. W skład sołectwa wchodzą wsie Łajsy i Pajtuny. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Jan Wołoszyn[1].
Spis treści
Położenie
Wieś położona jest w północnej części województwa warmińsko-mazurskiego, w południowo-zachodniej części Wzniesień Górowskich, 2 km na północny wschód od Pieniężna; przebiega przez nią droga wojewódzka nr 510 na odcinku Pieniężno - Lelkowo.
Dzieje miejscowości
Wieś została założona na starym pruskim polu osadniczym zwanym Lays. W 1304 roku biskup Eberhard z Nysy wystawił dokument lokacyjny na obszar 65 łanów. Jego odbiorcą był Marcin von der Mark. Jednocześnie 4 łany przeznaczono na poczet przyszłej parafii. Kościół pw. św. Mikołaja został wybudowany w XIV stuleciu. Ówczesnym proboszczem był niejaki Gotfriedus. Wieś kilkakrotnie ucierpiała w okresie wojen polsko-krzyżackich. Po 1521 roku połowa ziemi leżała odłogiem. Zniszczeniu uległ również kościół, który odbudowano w XVI wieku. Konsekracji świątyni dokonał biskup Stanisław Hozjusz. W 1656 roku uprawą ziemi zajmowało się 2 sołtysów i 15 chłopów. W 1783 roku Łajsy składały się z 37 budynków. W 1818 roku wieś liczyła 210 mieszkańców. W 1939 roku Łajsy były zamieszkane przez 500 osób.
Przed wybuchem II wojny światowej większość mieszkańców utrzymywała się z rolnictwa i leśnictwa, 60 osób pracowało w przemyśle i rzemiośle, a 36 - w handlu i komunikacji. Po zakończeniu II wojny światowej miejscowość uzyskała status wsi sołeckiej. W 1958 roku odbudowano kościół, który uległ częściowemu zniszczeniu w czasie działań wojennych w 1945 roku. W 1999 roku Łajsy były zamieszkane przez 256 osób. W miejscowości funkcjonuje świetlica wiejska.
Liczba mieszkańców i gospodarstw
1783 - 37 gospodarstw rolne
1820 - 270 osób, 34 gospodarstwa rolne
1857 - 401 osób
1905 - 478 osób
1933 - 576 osób
1939 - 500 osób, 125 gospodarstw domowych
Kultura
We wsi znajduje się Galeria Sztuki "Łajskówka", utworzona przez Stowarzyszenie Agroturystyczne Ziemi Pieniężnieńskiej.
Zabytki
- Częściowo zachowany średniowieczny układ ruralistyczny.
- Kościół pw. św. Mikołaja z XIV wieku, przebudowany w XVIII wieku, neogotycki.
- Cmentarz przykościelny.
- Pięć kapliczek przydrożnych.
Ludzie związani z miejscowością
- Jan z Łajs (ok. 1310-po 1388) - pochodzący z miejscowości założyciel Olsztyna.
Bibliografia
- Braniewo. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1973.
- Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
- Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
- Wojewódzka ewidencja zabytków [data dostępu: 12.11.2013]
- Gminna ewidencja zabytków w: Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Pieniężno, załącznik nr 1 [data dostępu: 12.11.2013]
- Bank Danych Lokalnych GUS [data dostępu: 12.11.2013]
- Verwaltungsgeschichte [data dostępu: 12.11.2013]
Przypisy
