Tekst źródłowy strony Łojdy

{{Wieś infobox
 |nazwa                 = Łojdy
 |herb wsi              =  
 |flaga wsi             =  
 |herb artykuł          =
 |dopełniacz wsi        =     
 |zdjęcie               = lojdy.jpg
 |opis zdjęcia          = Pałac w Łojdach.<br>Fot. Mieczysław Kalski
 |rodzaj miejscowości   =
 |województwo           = warmińsko-mazurskie 
 |powiat                = bartoszycki
 |gmina                 = Bartoszyce
 |miejscowość podstawowa =
 |sołectwo              =
 |wysokość              =
 |liczba ludności       = 288
 |rok                   = 2010 
 |strefa numeracyjna    =
 |kod pocztowy          =
 |tablice rejestracyjne =
 |SIMC                  =
 |mapa wsi              =
 |kod mapy              = PL-WN
 |stopniN = 54 |minutN = 16 |sekundN = 13
 |stopniE = 20 |minutE = 45 |sekundE = 43
 |commons               =
 |wikipodróże           =
 |wikisłownik           =
 |www                   =
}}
[[image:lojdy2.jpg|thumb|right|290px|Fot. Mieczysław Kalski]]
''' Łojdy ''' (niem. ''Loyden'') – wieś sołecka położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat bartoszycki|powiecie bartoszyckim]], w [[Bartoszyce (gmina wiejska)|gminie Bartoszyce]]. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego.
Miejscowość w 2010 roku liczyła 288 mieszkańców. W skład sołectwa wchodzą wsie: Łojdy, [[Jarkowo]], [[Markowo]] i [[Pilwa (gmina Bartoszyce)|Pilwa]]. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Helena Puszko]]<ref>[http://gmina-bartoszyce.pl/wykaz-soltysow/ gmina-bartoszyce.pl] [05.03.2014]</ref>.
<br/><br/>

== Położenie ==
Wieś położona jest w północnej części województwa warmińsko-mazurskiego, na [[Równina Sępopolska|Równinie Sępopolskiej]], 4 km na zachód od [[Bartoszyce|Bartoszyc]], na zachód od drogi krajowej nr 51.
<br/>
== Dzieje miejscowości ==
Wieś powstała w ramach kolonizacji północnych obszarów państwa [[Zakon krzyżacki|zakonu krzyżackiego]]. Jej nazwa wywodzi się od pruskiego słowa ''laydis'' – glina. Przywilej lokacyjny otrzymała w 1417 roku jako majątek rycerski o powierzchni 38 łanów. W późniejszym czasie rozdzielono go na dwa majątki szlacheckie (Łojdy A i Łojdy B). Jeden z nich należał w XVII wieku do rodziny Myślętów, a drugi w połowie XIX wieku dzierżawiła polska rodzina szlachecka Kowalskich. Od połowy XIX wieku aż do 1945 roku Łojdy były własnością rodu von Negenbornów. 

W 1889 roku Łojdy zajmowały obszar 670 ha. Należały do parafii ewangelickiej w [[Bartoszyce|Bartoszycach]]. Majątek Negenbornów specjalizował się w hodowli krów mlecznych i słynął z wydajności<ref>M. Jackiewicz-Garniec, M. Garniec, ''Pałace i dwory dawnych Prus Wschodnich'', Olsztyn 1999, s. 306.</ref>.

Szkoła we wsi istniała już przed II wojną światową. W 1935 roku uczęszczało do niej 41 uczniów, a zatrudniony był jeden nauczyciel. Budynek szkoły spłonął w 1945 roku.

Po wojnie na bazie majątku utworzono Państwowe Gospodarstwo Rolne Łojdy, a wieś wchodziła w skład sołectwa [[Spytajny]]. W 1983 roku w Łojdach było 18 budynków mieszkalnych, a ponadto znajdowały się tu: klub, filia biblioteczna, prywatny zakład remontowo-budowlany oraz przedszkole. W latach 80. rozpoczęto gruntowny remont [[Pałac w Łojdach|pałacu]], który jednak został przerwany. Obecnie pałac użytkowany jest tylko w części.

W 1991 roku w miejscowości odbył się [[lkwim: Plener Plastyki Nieprofesjonalnej "Łojdy 1991"|Plener Plastyki Nieprofesjonalnej]].

Liczba mieszkańców w XIX i XX wieku kształtowała się następująco:
*1857 – 240 osób
*1933 – 193 osoby
*1939 – 205 osób
*1983 – 331 osób
== Ludzie związani z miejscowością ==
*[[Celestyn Myślęta]] – profesor i rektor uniwersytetu w [[Królewiec|Królewcu]]; był właścicielem jednego z majątków w Łojdach
== Zabytki ==
*neoklasycystyczny pałac z 1877 roku, budynek administracyjny i park z bogatym starodrzewem
*park 
*dom murowany (nr 5) z początku XX wieku
{{Przypisy}}
<references/>
== Bibliografia ==
''Bartoszyce. Z dziejów miasta i okolic'', red. Andrzej Wakar, Olsztyn 1987.<br/>
Jackiewicz-Garniec Małgorzata, Garniec Mirosław, ''Pałace i dwory dawnych Prus Wschodnich'', Olsztyn 1999.<br/>
''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch'', Königsberg 1857.<br/>
''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.<br/>
[http://www.wuoz.olsztyn.pl/| Wojewódzka ewidencja zabytków] [05.03.2014]<br/>
Studium uwarunkowań i zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce[http://bip.warmia.mazury.pl/bartoszyce_gmina_wiejska/201/Planowanie_i_zagospodarowanie_przestrzenne/ bip.warmia.mazury.pl ] [05.03.2014]<br/>
[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [05.03.2014]<br/>
[http://www.verwaltungsgeschichte.de/bartenstein.html| verwaltungsgeschichte.de] [05.03.2014]<br/>
[http://www.polskaniezwykla.pl/web/place/search,1,-1,-1,-1,-1,-1,%C5%82ojdy.html| polskaniezwykla.pl] [05.03.2014]<br/>
[http://www.ciekawemazury.pl/info.htm#885/pl/i/lojdy_-_zabytkowy_zespol_palacowy| ciekawemazury.pl] [05.03.2014]
<br/>

[[Kategoria: Miejscowość]]  [[Kategoria: Powiat bartoszycki]] [[Kategoria: Bartoszyce (gmina wiejska)]] [[Kategoria: Wsie sołeckie]]
[[Kategoria: 1401-1500]]