Łukta: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja zweryfikowana][wersja zweryfikowana]
Linia 30: Linia 30:
 
  |www                  =
 
  |www                  =
 
}}<br/>
 
}}<br/>
−
''' Łukta''' (niem. ''Locken'') – wieś gminna położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko-mazurskim]], w [[Powiat ostródzki|powiecie ostródzkim]], w [[Łukta (gmina wiejska)|gminie Łukta]].  
+
''' Łukta''' (niem. ''Locken'') – wieś gminna położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie| województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat ostródzki|powiecie ostródzkim]], w [[Łukta (gmina wiejska)|gminie Łukta]].  
−
W latach 1975-1998 miejscowość [[Podział administracyjny|administracyjnie]] należała do [[Województwo olsztyńskie|województwa olsztyńskiego]].
+
W latach 1975–1998 miejscowość [[Podział administracyjny|administracyjnie]] należała do [[Województwo olsztyńskie|województwa olsztyńskiego]].
 
Miejscowość jest siedzibą gminy. W 2010 r miejscowość liczyła 1 235 mieszkańców<ref>łącznie Łukta i Dragolice</ref>. Aktualnie funkcję wójta pełni [[Jan Leonowicz]]<ref> [http://www.bip.lukta.sprint.com.pl/ Strona Urzędu Gminy Łukta][10.09.2013]</ref>.
 
Miejscowość jest siedzibą gminy. W 2010 r miejscowość liczyła 1 235 mieszkańców<ref>łącznie Łukta i Dragolice</ref>. Aktualnie funkcję wójta pełni [[Jan Leonowicz]]<ref> [http://www.bip.lukta.sprint.com.pl/ Strona Urzędu Gminy Łukta][10.09.2013]</ref>.
 
<br/><br/>
 
<br/><br/>
Linia 40: Linia 40:
  
 
== Dzieje miejscowości ==
 
== Dzieje miejscowości ==
−
Miejscowość powstała w 1340 roku. [[Winrich von Kniprode]] nadał w roku 1352 [[Prusowie |Prusom]] Jonemu i Girmanowi 5 łanów w Łukcie. W 1407 roku wzniesiono kościół, którego budowę wspierał finansowo wielki mistrz Zakonu [[Ulrich von Jungingen]]. W 1414 roku w Łukcie spłonęły w czasie polskich wypraw odwetowych 4 karczmy i 16 gospodarstw. W 1448 roku wieś liczyła 20 włók a majątek 6 włók. Do 1525 roku pozostawał świątynią katolicką. W XVI wieku miejscowość zamieszkiwała głównie polska ludność. Miała wówczas prawo do organizowania dwóch jarmarków, odbywających się razem z odpustami. W Łukcie istniał w tym czasie również targ rybny. W 1540 roku działały w miejscowości dwie karczmy i dwa młyny. W 1587 roku Łukta posiadała 20 włók, z których 4 należały do kościoła. W kolejnym stuleciu działała w miejscowości [[Szkoła parafialna w Łukcie|szkoła parafialna]]. W tym okresie w Łukcie istniał młyn, tartak i cegielnia. W 1678 roku struktura ludności przedstawiała się następująco: sołtys, 4 karczmarzy, 8 chłopów, 4 ogrodników, krawiec i rzeźnik w jednej osobie, piekarz, 2 szewców, garncarz, kołodziej i kowal. W XVI i XVII wieku w Łukcie przeważała ludność niemiecka. W XVIII wieku do tutejszej parafii należało pięć majątków i sześć okolicznych wsi. W 1706 roku w Łukcie wprowadzono na stałe targi końskie. W latach 1806-1807 w Łukcie stacjonowali żołnierze 13 pułku grenadierów francuskich.
+
Miejscowość powstała w 1340 roku. [[Winrich von Kniprode]] nadał w roku 1352 [[Prusowie |Prusom]] Jonemu i Girmanowi 5 łanów w Łukcie. W 1407 roku wzniesiono kościół, którego budowę wspierał finansowo wielki mistrz [[Zakon Krzyżacki| Zakonu]] [[Ulrich von Jungingen]]. W 1414 roku w Łukcie spłonęły w czasie polskich wypraw odwetowych 4 karczmy i 16 gospodarstw. W 1448 roku wieś liczyła 20 [[Włóka| włók]], a majątek 6 włók. Do 1525 roku pozostawał świątynią katolicką. W XVI wieku miejscowość zamieszkiwała głównie polska ludność. Miała wówczas prawo do organizowania dwóch jarmarków, odbywających się razem z odpustami. W Łukcie istniał w tym czasie również targ rybny. W 1540 roku działały w miejscowości dwie karczmy i dwa młyny. W 1587 roku Łukta posiadała 20 włók, z których 4 należały do kościoła. W kolejnym stuleciu działała w miejscowości [[Szkoła parafialna w Łukcie|szkoła parafialna]]. W tym okresie w Łukcie istniał młyn, tartak i cegielnia. W 1678 roku struktura ludności przedstawiała się następująco: sołtys, 4 karczmarzy, 8 chłopów, 4 ogrodników, krawiec i rzeźnik w jednej osobie, piekarz, 2 szewców, garncarz, kołodziej i kowal. W XVI i XVII wieku w Łukcie przeważała ludność niemiecka. W XVIII wieku do tutejszej parafii należało pięć majątków i sześć okolicznych wsi. W 1706 roku w Łukcie wprowadzono na stałe targi końskie. W latach 1806-1807 stacjonowali żołnierze 13. pułku grenadierów francuskich.
−
W 1862 roku w gminie Łukta zamieszkiwało 4 700 osób, w tym 3 900 Polaków. W 1867 roku uruchomiono w miejscowości dwuklasową szkołę ewangelicką, w której zajęcia prowadzono wyłącznie w języku niemieckim.
+
W 1862 roku w gminie Łukta zamieszkiwało 4 700 osób, w tym 3 900 Polaków. W 1867 roku uruchomiono w miejscowości dwuklasową szkołę ewangelicką, w której zajęcia prowadzono wyłącznie w języku niemieckim.
  
−
Aktualnie funkcję [[wójt|wójta]] pełni [[Jan Leonowicz]]<ref> http://www.bip.lukta.sprint.com.pl/ [data dostępu: 10.09.2013]</ref>.
 
  
 
Liczba ludności w poszczególnych okresach:
 
Liczba ludności w poszczególnych okresach:
  
−
1820-1861 – 617
+
*1820-1861 r. – 617
  
−
1895 – 818
+
*1895 r. – 818
  
−
1939 - 780
+
*1939 r. – 780
  
−
===Gospodarka===
+
==Gospodarka==
 
Na terenie wsi działa [[Fundacja Rozwoju Regionu Łukta]].
 
Na terenie wsi działa [[Fundacja Rozwoju Regionu Łukta]].
 +
<br/>
  
−
===Kultura===
+
==Kultura==
 
W miejscowości działa [[Gminny Ośrodek Kultury w Łukcie|Gminny Ośrodek Kultury]] oraz [[Gminna Biblioteka Publiczna w Łukcie|Gminna Biblioteka Publiczna]].
 
W miejscowości działa [[Gminny Ośrodek Kultury w Łukcie|Gminny Ośrodek Kultury]] oraz [[Gminna Biblioteka Publiczna w Łukcie|Gminna Biblioteka Publiczna]].
 +
<br/>
  
−
===Sport===
+
==Sport==
 
W miejscowości działa piłkarski klub sportowy [[Warmiak Łukta]].
 
W miejscowości działa piłkarski klub sportowy [[Warmiak Łukta]].
 +
<br/>
  
−
===Edukacja===
+
==Szkolnictwo==
−
W Łukcie funkcjonuje [[Zespół Szkolno-Przedszkolny w Łukcie|zespół szkolno - przedszkolny]]
+
W Łukcie funkcjonuje [[Zespół Szkolno-Przedszkolny w Łukcie|zespół szkolno–przedszkolny]].
 +
<br/>
  
−
===Religia===
+
==Religia==
−
W miejscowości znajduje się siedziba [[Parafia pw. Matki Boskiej Częstochowskiej w Łukcie|parafii rzymskokatolickiej pw. Matki Boskiej Częstochowskiej]],
+
W miejscowości znajduje się siedziba [[Parafia pw. Matki Boskiej Częstochowskiej w Łukcie|parafii rzymskokatolickiej]].
 +
<br/>
  
−
===Turystyka===
+
==Turystyka==
−
*Żółty szlak rowerowy: Łukta – [[Komorowo (gmina Łukta) |Komorowo]] – [[Pelnik]] – [[Łęguty]] – [[Grazymy]] – [[Wynki]] – Łukta o łącznej długości 24,5 km.
+
*żółty szlak rowerowy: Łukta – [[Komorowo (gmina Łukta) |Komorowo]] – [[Pelnik]] – [[Łęguty]] – [[Grazymy]] – [[Wynki]] – Łukta o łącznej długości 24,5 km
−
*Zielony szlak rowerowy: Łukta – [[Dragolice]] – [[Florczaki]] – [[Nowaczyzna]] – [[Swojki]] – [[Żabi Róg]] – [[Gubity]] – [[Kozia Góra]] – [[Gucin]] – [[Kolonia Mostkowo]] – Łukta o łącznej długości 27,9 km.
+
*zielony szlak rowerowy: Łukta – [[Dragolice]] – [[Florczaki]] – [[Nowaczyzna]] – [[Swojki]] – [[Żabi Róg]] – [[Gubity]] – [[Kozia Góra]] – [[Gucin]] – [[Kolonia Mostkowo]] – Łukta o łącznej długości 27,9 km
−
*Niebieski szlak rowerowy: Łukta – [[Molza]] – [[Dąg]] – [[Plichta]] – [[Tabórz]] – [[Niedźwiady]] – [[Białka Leśna]] – Florczaki [[Kolonia]] – [[Ramoty]] – Łukta o łącznej długości 27,3 km.
+
*niebieski szlak rowerowy: Łukta – [[Molza]] – [[Dąg]] – [[Plichta]] – [[Tabórz]] – [[Niedźwiady]] – [[Białka Leśna]] – Florczaki – [[Ramoty]] – Łukta o łącznej długości 27,3 km
  
−
===Przyroda===
+
==Przyroda==
 
W pobliżu miejscowości znajduje się obszar ochrony siedliskowej [[Natura 2000 Jezioro Długie | "Jezioro Długie"]]. Na terenie gminy znajdują się także [[Rezerwat Wyspa Lipowa|Rezerwat "Wyspa Lipowa"]] i [[Rezerwat Sosny Taborskie|"Sosny Taborskie"]].
 
W pobliżu miejscowości znajduje się obszar ochrony siedliskowej [[Natura 2000 Jezioro Długie | "Jezioro Długie"]]. Na terenie gminy znajdują się także [[Rezerwat Wyspa Lipowa|Rezerwat "Wyspa Lipowa"]] i [[Rezerwat Sosny Taborskie|"Sosny Taborskie"]].
 +
<br/>
  
−
=== Zabytki: ===
+
==Zabytki==
−
*[[lkwim:Kościół pw. Matki Boskiej Częstochowskiej w Łukcie|Kościół gotycki]] wzniesiony w roku 1407 wraz z przylegającym cmentarzem, wpisany do wojewódzkiego rejestru zabytków.
+
*gotycki [[lkwim:Kościół pw. Matki Boskiej Częstochowskiej w Łukcie|kościół]] wzniesiony w roku 1407 wraz z przylegającym cmentarzem, wpisany do wojewódzkiego rejestru zabytków
−
*Zlokalizowane w kościele płyty nagrobne Achacego Bocka i jego żony z początków XVII wieku.
+
*w kościele płyty nagrobne Achacego Bocka i jego żony z początków XVII wieku
−
*Wykopaliska archeologiczne wskazują na przynależność Łukty i jej okolic w okresie neolitu (4200 – 1700 lat p.n.e.) do tzw. [[kultura ceramiki sznurowej|kultury ceramiki sznurowej]]. Ludność tej kultury pojawiła się pod koniec neolitu i zasięgiem swym obejmowała Europę wschodnią, południową i środkową. W Łukcie znaleziono typowe dla kultury ceramiki sznurowej kamienne topory zwane łódkowatymi.
+
*wykopaliska archeologiczne wskazują na przynależność Łukty i jej okolic w okresie neolitu (4200–1700 lat p.n.e.) do tzw. [[kultura ceramiki sznurowej|kultury ceramiki sznurowej]]; w Łukcie znaleziono typowe dla kultury ceramiki sznurowej kamienne topory zwane łódkowatymi  
−
[[File:Kościół gotycki w Łukcie.jpg|thumb|300px|Kościół gotycki w Łukcie [http://www.lukta.com.pl/zabytki/ Strona Gminy Łukta] [12.11.2013]]]
+
[[File:Kościół gotycki w Łukcie.jpg|thumb|290px|Kościół gotycki w Łukcie [http://www.lukta.com.pl/zabytki/ Strona Gminy Łukta] [12.11.2013]]]
  
−
===Ludzie związani z miejscowością===
+
==Ludzie związani z miejscowością==
−
*[[Jan Leonowicz]] (ur. 1953) — społecznik, samorządowiec, wójt gminy Łukta.
+
*[[lkwim:Alfred Markowski|Alfred Markowski]] (1930-2002) – poeta, pisarz, satyryk
−
*[[lkwim:Alfred Markowski|Alfred Markowski]] (1930-2002) – poeta, pisarz, satyryk.
+
*[[lkwim:Stanisław Raginiak|Stanisław Raginiak]] (ur. 1952) – poeta, prozaik
−
*[[lkwim:Stanisław Raginiak|Stanisław Raginiak]] (ur. 1952) – poeta, prozaik.
 
  
−
=== Bibliografia: ===
+
== Bibliografia==
 
#Achremczyk Stanisław, ''Historia Warmii i Mazur'', t. 2, Olsztyn 2011.
 
#Achremczyk Stanisław, ''Historia Warmii i Mazur'', t. 2, Olsztyn 2011.
 
# Darmochwał Tomasz, Rumiński Marek Jacek, ''Warmia. Mazury'', Białystok 1998.
 
# Darmochwał Tomasz, Rumiński Marek Jacek, ''Warmia. Mazury'', Białystok 1998.
Linia 95: Linia 99:
 
#''Ostróda. Z dziejów miasta i okolic'',  red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1976.
 
#''Ostróda. Z dziejów miasta i okolic'',  red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1976.
 
#''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
 
#''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
−
#Bank Danych Lokalnych GUS:http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims [data dostępu: 30.08.2013]
+
#[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims/ Bank Danych Lokalnych GUS] [30.08.2013]
−
#Deutsche Verwaltungsgeschichte: http://www.verwaltungsgeschichte.de/osterode.html [data dostępu: 30.08.2013]
+
#[http://www.verwaltungsgeschichte.de/osterode.html/ Deutsche Verwaltungsgeschichte] [30.08.2013]
−
#Gminny Ośrodek Kultury: http://goklukta.pl/ [data dostępu: 30.08.2013]
+
#[http://goklukta.pl/ Strona Gminnego Ośrodka Kultury] [30.08.2013]
−
#Oficjalna strona gminy Łukta: http://www.lukta.com.pl/ [data dostępu: 30.08.2013]
+
#[http://www.lukta.com.pl/ Strona Gminy Łukta] [30.08.2013]
−
#Urząd gminy Łukta. Biuletyn Informacji Publicznej: http://www.bip.lukta.sprint.com.pl/ [data dostępu: 30.08.2013]
+
#[http://www.bip.lukta.sprint.com.pl/ Strona Urzędu Gminy Łukta] [30.08.2013]
−
#Wojewódzka Ewidencja Zabytków http://www.wuoz.olsztyn.pl/ [data dostępu: 30.08.2013]
+
#[http://www.wuoz.olsztyn.pl/ Wojewódzka Ewidencja Zabytków] [30.08.2013]
−
 
 
  
 
{{Przypisy}}
 
{{Przypisy}}
−
 
+
<references/>
−
<references/>.
 
 
<br/>
 
<br/>
  

Wersja z 12:26, 30 lis 2014

Pole-obowiązkowe
Herb
Herb Łukty
Łukta. Jezioro Marąg Strona Gminy Łukta [12.11.2013]
Łukta. Jezioro Marąg Strona Gminy Łukta [12.11.2013]
Rodzaj miejscowości wieś gminna
Państwo  Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat ostródzki
Gmina Łukta
Liczba ludności (2010) 1 235
Strefa numeracyjna (+48) 89
Kod pocztowy 14-105
Tablice rejestracyjne NOS
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Pole-obowiązkowe
Pole-obowiązkowe
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Pole-obowiązkowe
Pole-obowiązkowe
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}


Łukta (niem. Locken) – wieś gminna położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie ostródzkim, w gminie Łukta. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. Miejscowość jest siedzibą gminy. W 2010 r miejscowość liczyła 1 235 mieszkańców[1]. Aktualnie funkcję wójta pełni Jan Leonowicz[2].

Położenie

Łukta położona jest w obrębie krainy historycznej Prus Górnych, w odległości około 17 km od Morąga. Przez wieś przepływa rzeka Łukta. W odległości 2 km od Łukty położone jest jezioro Marąg. Na jeziorze znajduje się Wyspa Lipowa - Rezerwat krajobrazowy. W odległości 2-4 km zlokalizowane są jeziora: Isąg, Długie, Taborskie, Karwek, Zerek.

Dzieje miejscowości

Miejscowość powstała w 1340 roku. Winrich von Kniprode nadał w roku 1352 Prusom Jonemu i Girmanowi 5 łanów w Łukcie. W 1407 roku wzniesiono kościół, którego budowę wspierał finansowo wielki mistrz Zakonu Ulrich von Jungingen. W 1414 roku w Łukcie spłonęły w czasie polskich wypraw odwetowych 4 karczmy i 16 gospodarstw. W 1448 roku wieś liczyła 20 włók, a majątek 6 włók. Do 1525 roku pozostawał świątynią katolicką. W XVI wieku miejscowość zamieszkiwała głównie polska ludność. Miała wówczas prawo do organizowania dwóch jarmarków, odbywających się razem z odpustami. W Łukcie istniał w tym czasie również targ rybny. W 1540 roku działały w miejscowości dwie karczmy i dwa młyny. W 1587 roku Łukta posiadała 20 włók, z których 4 należały do kościoła. W kolejnym stuleciu działała w miejscowości szkoła parafialna. W tym okresie w Łukcie istniał młyn, tartak i cegielnia. W 1678 roku struktura ludności przedstawiała się następująco: sołtys, 4 karczmarzy, 8 chłopów, 4 ogrodników, krawiec i rzeźnik w jednej osobie, piekarz, 2 szewców, garncarz, kołodziej i kowal. W XVI i XVII wieku w Łukcie przeważała ludność niemiecka. W XVIII wieku do tutejszej parafii należało pięć majątków i sześć okolicznych wsi. W 1706 roku w Łukcie wprowadzono na stałe targi końskie. W latach 1806-1807 stacjonowali żołnierze 13. pułku grenadierów francuskich. W 1862 roku w gminie Łukta zamieszkiwało 4 700 osób, w tym 3 900 Polaków. W 1867 roku uruchomiono w miejscowości dwuklasową szkołę ewangelicką, w której zajęcia prowadzono wyłącznie w języku niemieckim.


Liczba ludności w poszczególnych okresach:

  • 1820-1861 r. – 617
  • 1895 r. – 818
  • 1939 r. – 780

Gospodarka

Na terenie wsi działa Fundacja Rozwoju Regionu Łukta.

Kultura

W miejscowości działa Gminny Ośrodek Kultury oraz Gminna Biblioteka Publiczna.

Sport

W miejscowości działa piłkarski klub sportowy Warmiak Łukta.

Szkolnictwo

W Łukcie funkcjonuje zespół szkolno–przedszkolny.

Religia

W miejscowości znajduje się siedziba parafii rzymskokatolickiej.

Turystyka

Przyroda

W pobliżu miejscowości znajduje się obszar ochrony siedliskowej "Jezioro Długie". Na terenie gminy znajdują się także Rezerwat "Wyspa Lipowa" i "Sosny Taborskie".

Zabytki

  • gotycki kościół wzniesiony w roku 1407 wraz z przylegającym cmentarzem, wpisany do wojewódzkiego rejestru zabytków
  • w kościele płyty nagrobne Achacego Bocka i jego żony z początków XVII wieku
  • wykopaliska archeologiczne wskazują na przynależność Łukty i jej okolic w okresie neolitu (4200–1700 lat p.n.e.) do tzw. kultury ceramiki sznurowej; w Łukcie znaleziono typowe dla kultury ceramiki sznurowej kamienne topory zwane łódkowatymi
Kościół gotycki w Łukcie Strona Gminy Łukta [12.11.2013]

Ludzie związani z miejscowością

Bibliografia

  1. Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. 2, Olsztyn 2011.
  2. Darmochwał Tomasz, Rumiński Marek Jacek, Warmia. Mazury, Białystok 1998.
  3. Dąbrowski Jan, Siedem wieków Łukty. 600-lecie kościoła, 50-lecie parafii Matki Boskiej Częstochowskiej, Olsztyn 2007.
  4. Kossert Andreas, Mazury. Zapomniane Południe dawnych Prus Wschodnich, przeł. Barbara Ostrowska, Warszawa 2004.
  5. Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.
  6. Ostróda. Z dziejów miasta i okolic, red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1976.
  7. Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
  8. Bank Danych Lokalnych GUS [30.08.2013]
  9. Deutsche Verwaltungsgeschichte [30.08.2013]
  10. Strona Gminnego Ośrodka Kultury [30.08.2013]
  11. Strona Gminy Łukta [30.08.2013]
  12. Strona Urzędu Gminy Łukta [30.08.2013]
  13. Wojewódzka Ewidencja Zabytków [30.08.2013]

Przypisy

  1. ↑ łącznie Łukta i Dragolice
  2. ↑ Strona Urzędu Gminy Łukta[10.09.2013]


Źródło: „http://encyklopedia.warmia.mazury.pl/index.php?title=Łukta&oldid=30199”