Łysonie: Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Warmii i Mazur
| [wersja zweryfikowana] | [wersja zweryfikowana] |
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | |||
| − | |||
{{Wieś infobox | {{Wieś infobox | ||
|nazwa = Łysonie | |nazwa = Łysonie | ||
| Linia 7: | Linia 5: | ||
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
|dopełniacz wsi = Łysoni | |dopełniacz wsi = Łysoni | ||
| − | |zdjęcie = | + | |zdjęcie = |
| − | |opis zdjęcia = | + | |opis zdjęcia = |
|rodzaj miejscowości = wieś sołecka | |rodzaj miejscowości = wieś sołecka | ||
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
| Linia 30: | Linia 28: | ||
|wikisłownik = | |wikisłownik = | ||
|www = | |www = | ||
| − | }} | + | }}<br/> |
| − | < | + | '''Łysonie''' (niem. ''Lyssuhnen'', od 1938 r. ''Lissuhnen'') – wieś sołecka położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat piski|powiecie piskim]], [[Pisz (gmina miejsko-wiejska)|gminie Pisz]]. W latach 1975–1998 miejscowość [[Podział administracyjny |administracyjnie]] należała do [[Województwo suwalskie|województwa suwalskiego]]. W 2010 r. liczyła 94 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Anna Dardzińska]]<ref>[http://www.bip.pisz.hi.pl/index.php?k=853/ Strona Urzędu Gminy Pisz] [20.09.2013]</ref>. |
| − | W latach | + | <br/><br/> |
| + | ==Położenie== | ||
| + | Wieś położona jest w południowo–wschodniej części województwa warmińsko–mazurskiego, na [[Równina Mazurska|Równinie Mazurskiej]], 17 km na północ od [[Pisz|Pisza]], około 2 km na wschód od jeziora [[Jezioro Kocioł|Kocioł]], przepływa przez nią strumień [[Strumień Grądówka |Grądówka]], dopływ tegoż jeziora. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | == | + | == Dzieje miejscowości == |
| − | + | Początki wsi wiążą się z istniejącym tutaj już w pierwszej połowie XV wieku młynem, zwanym Springe. W 1450 roku ów młyn wraz z dwoma łanami otrzymał sołtys z (Nowych) [[Nowe Guty| Gut]] Bartek Schmidt wraz Jakubem Schmidtem (być może synem Bartka). Tutejszy młynarz musiał uiszczać czynsz (3 grzywny i 6 tłustych gęsi) i odrabiać [[Szarwark |szarwark]]; w zamian otrzymał pozwolenie na trzymanie pasiek w ogrodach oraz poławianie ryb w młyńskim stawie, ale tylko na własne potrzeby i z obowiązkiem zarybiania stawu, zaś szczupaki winien dostarczać [[Zakon Krzyżacki|Zakonowi]] za opłatą. W 1550 roku młynarz Maciej Lissen otrzymał od księcia [[Prusy| pruskiego]] na [[Prawo magdeburskie|prawie magdeburskim]] obszar puszczy między stawem młyńskim (Grądawka), drogą Pisz - [[Orzysz]] i rzeczką [[Rzeka Kozioł|Kozioł]]. Podczas wojen szwedzkich, jesienią 1656 roku, osada ucierpiała w wyniku najazdu tatarskiego, m.in. w jasyr poszło pięciu mieszkańców, w tym cztery kobiety. Z kolei podczas następnej klęski, jaka nawiedziła region, Łysonie pozostały jedną z nielicznych wsi, do których nie dotarła epidemia dżumy (1709-1711). Wieś należała do [[Parafia ewangelicka w Okartowei|parafii ewangelickiej w Okartowie]]. W latach 1857-1867 liczba mieszkańców wzrosła z 129 do 248 osób (łącznie z [[Nipie|Nipami]]. W 1939 roku Łysonie były zamieszkane przez 297 osób. W latach 80. XX wieku wieś liczyła 82 mieszkańców. | |
| − | + | Szkoła we wsi powstała w 1737 roku. W 1935 roku uczęszczało do niej 59 dzieci, pracowało dwóch nauczycieli. | |
| − | + | Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa. | |
| − | |||
| − | |||
| − | Aktualnie wieś jest siedzibą | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | ==Ludzie związani z miejscowością== | |
| − | + | Tutejszy chłop, [[Wilhelm Michalczyk]], z „ksiąg starożytnych” zebrał [[''Ewangelia Nikodema, albo krótka wiadomość o żywocie Odkupiciela naszego Pana Jezusa''|''Ewangelię Nikodema, albo krótką wiadomość o żywocie Odkupiciela naszego Pana Jezusa'']], w której zamieścił również [[''Pieśń o teraźniejszych latach biednych'']] własnego autorstwa. Książka, wydana przez oficynę Andrzeja Gąsiorowskiego, cieszyła się dużym powodzeniem, w latach 1852–1863 doczekała się aż czterech wydań. | |
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| − | + | ==Zabytki== | |
| − | * | + | *dawny [[Cmentarz ewangelicki w Łysoniach |cmentarz ewangelicki]] z pierwszej połowy XIX wieku |
| − | * | + | *dawny cmentarz ewangelicki z przełomu XIX i XX wieku |
| − | |||
| − | |||
| − | + | == Bibliografia== | |
| − | #Białuński Grzegorz, ''Nowe Guty – dzieje wsi do początku XVIII wieku'', Znad Pisy, nr 4, 1996, | + | #Białuński Grzegorz, ''Nowe Guty – dzieje wsi do początku XVIII wieku'', Znad Pisy, nr 4, 1996, ss. 23–31. |
#Białuński Grzegorz, ''Osadnictwo regionu Wielkich Jezior Mazurskich od XIV do początku XVIII wieku – starostwo leckie (giżyckie) i ryńskie'', Olsztyn 1996. | #Białuński Grzegorz, ''Osadnictwo regionu Wielkich Jezior Mazurskich od XIV do początku XVIII wieku – starostwo leckie (giżyckie) i ryńskie'', Olsztyn 1996. | ||
| − | #Hippel Rudolf | + | #von Hippel Rudolf, ''Przegląd statystycznych i innych uwarunkowań powiatu Johannisburg na podstawie przeprowadzonego spisu powszechnego w dniu 3 grudnia 1867 r. wg zestawienia starosty von Hippela w roku 1868'', Znad Pisy, nr 19–20, 2010–2011, ss. 83–157. |
#''Pisz. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Wanda Korycka, Olsztyn 1970. | #''Pisz. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Wanda Korycka, Olsztyn 1970. | ||
#''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch'', Königsberg 1857. | #''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch'', Königsberg 1857. | ||
| − | # | + | #[http://www.verwaltungsgeschichte.de/johannisburg.html/ Deutsche Verwaltungsgeschichte] [17.09.2013] |
| − | # | + | #[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims/ Bank Danych Lokalnych GUS] [17.09.2013] |
| − | # | + | #[http://www.bip.pisz.hi.pl/zalaczniki/prawo/110131120520.doc/ Strona Urzędu Gminy Pisz] [17.09.2013] |
| − | + | {{Przypisy}} | |
<references/> | <references/> | ||
Wersja z 12:51, 30 lis 2014
| Łysonie | |
| | |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | piski |
| Gmina | Pisz |
| Liczba ludności (2010) | 94 |
| Strefa numeracyjna | (+48) 87 |
| Kod pocztowy | 12-200 |
| Tablice rejestracyjne | NPI |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Łysonie | |
| Położenie na mapie Polski  Łysonie | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Łysonie (niem. Lyssuhnen, od 1938 r. Lissuhnen) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie piskim, gminie Pisz. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego. W 2010 r. liczyła 94 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Anna Dardzińska[1].
Spis treści
Położenie
Wieś położona jest w południowo–wschodniej części województwa warmińsko–mazurskiego, na Równinie Mazurskiej, 17 km na północ od Pisza, około 2 km na wschód od jeziora Kocioł, przepływa przez nią strumień Grądówka, dopływ tegoż jeziora.
Dzieje miejscowości
Początki wsi wiążą się z istniejącym tutaj już w pierwszej połowie XV wieku młynem, zwanym Springe. W 1450 roku ów młyn wraz z dwoma łanami otrzymał sołtys z (Nowych) Gut Bartek Schmidt wraz Jakubem Schmidtem (być może synem Bartka). Tutejszy młynarz musiał uiszczać czynsz (3 grzywny i 6 tłustych gęsi) i odrabiać szarwark; w zamian otrzymał pozwolenie na trzymanie pasiek w ogrodach oraz poławianie ryb w młyńskim stawie, ale tylko na własne potrzeby i z obowiązkiem zarybiania stawu, zaś szczupaki winien dostarczać Zakonowi za opłatą. W 1550 roku młynarz Maciej Lissen otrzymał od księcia pruskiego na prawie magdeburskim obszar puszczy między stawem młyńskim (Grądawka), drogą Pisz - Orzysz i rzeczką Kozioł. Podczas wojen szwedzkich, jesienią 1656 roku, osada ucierpiała w wyniku najazdu tatarskiego, m.in. w jasyr poszło pięciu mieszkańców, w tym cztery kobiety. Z kolei podczas następnej klęski, jaka nawiedziła region, Łysonie pozostały jedną z nielicznych wsi, do których nie dotarła epidemia dżumy (1709-1711). Wieś należała do parafii ewangelickiej w Okartowie. W latach 1857-1867 liczba mieszkańców wzrosła z 129 do 248 osób (łącznie z Nipami. W 1939 roku Łysonie były zamieszkane przez 297 osób. W latach 80. XX wieku wieś liczyła 82 mieszkańców.
Szkoła we wsi powstała w 1737 roku. W 1935 roku uczęszczało do niej 59 dzieci, pracowało dwóch nauczycieli.
Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa.
Ludzie związani z miejscowością
Tutejszy chłop, Wilhelm Michalczyk, z „ksiąg starożytnych” zebrał Ewangelię Nikodema, albo krótką wiadomość o żywocie Odkupiciela naszego Pana Jezusa, w której zamieścił również ''Pieśń o teraźniejszych latach biednych'' własnego autorstwa. Książka, wydana przez oficynę Andrzeja Gąsiorowskiego, cieszyła się dużym powodzeniem, w latach 1852–1863 doczekała się aż czterech wydań.
Zabytki
- dawny cmentarz ewangelicki z pierwszej połowy XIX wieku
- dawny cmentarz ewangelicki z przełomu XIX i XX wieku
Bibliografia
- Białuński Grzegorz, Nowe Guty – dzieje wsi do początku XVIII wieku, Znad Pisy, nr 4, 1996, ss. 23–31.
- Białuński Grzegorz, Osadnictwo regionu Wielkich Jezior Mazurskich od XIV do początku XVIII wieku – starostwo leckie (giżyckie) i ryńskie, Olsztyn 1996.
- von Hippel Rudolf, Przegląd statystycznych i innych uwarunkowań powiatu Johannisburg na podstawie przeprowadzonego spisu powszechnego w dniu 3 grudnia 1867 r. wg zestawienia starosty von Hippela w roku 1868, Znad Pisy, nr 19–20, 2010–2011, ss. 83–157.
- Pisz. Z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1970.
- Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
- Deutsche Verwaltungsgeschichte [17.09.2013]
- Bank Danych Lokalnych GUS [17.09.2013]
- Strona Urzędu Gminy Pisz [17.09.2013]
Przypisy
- ↑ Strona Urzędu Gminy Pisz [20.09.2013]
