Śluza w Leśniewie Górnym

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
Zabytki techniki

typ obiektu: śluza
datacja: pocz. XX w.
powiat: kętrzyński
gmina: Srokowo
miejscowość: Leśniewo

Śluza w Leśniewie Górnym - Leśniewo I, niem. Oberschluese Fürstenau

Położenie

Śluza w Leśniewie Górnym. © Stanisław Kuprjaniuk
Sluza w Leśniewie Górnym. © Stanisław Kuprjaniuk

Śluza w Leśniewie Górnym jest jedną z 10 śluz, jakie miały powstać w systemie Kanału Mazurskiego i jedną z pięciu znajdujących się na terenie Polski. Kanał Mazurski miał zapewnić wodne połączenie Wielkich Jezior Mazurskich z Bałtykiem, poprzez rzekę Łynę i Pregołę. Miał służyć transportowi towarów (drewno, zboże, torf, węgiel, produkty przemysłowe) oraz odprowadzeniu nadmiaru wody z jezior mazurskich. Projekt jego budowy powstał w latach 1862-1864 i przewidywał budowę 10 śluz oraz 2 jazów mających zlikwidować różnicę poziomów wody wynoszącą 111,2m (Jezioro Mamry: 116,3 m n.p.m - rzeka Łyna: 5,1 m n.p.m). Kanał zaprojektowano tak, aby mogły w nim pływać statki o wyporności nieprzekraczającej 240 ton. Poprowadzony został głównie w specjalnych nasypach lub sztucznych wykopach, za wyjątkiem trzykilometrowego odcinka będącym jeziorem Rydzówka. Budowa została rozpoczęta w 1911 roku, a następnie przerwana w 1914 roku wybuchem wojny. Prace wznowiono dopiero 20 lat później, w 1934 roku i ponownie przerwała je wojna. Kanału nigdy już nie dokończono, pomimo że budowa wykonana była w 90% i brakowało tylko drobnych prac wykończeniowych przy niektórych śluzach.

Opis

Śluza w Leśniewie Górnym jest pierwszym obiektem od strony jeziora Mamry, od którego prowadził sztucznie wykopany kanał o szerokości od 20 do 25 m i głębokości 1,4–1,8 m. Woda znajdowała się w obwałowaniach wynoszących się nad okoliczny teren. Przed samą śluzą w Leśniewie Górnym kanał został zamknięty groblą ziemną. W tym miejscu powstała budowla hydrotechniczna o imponujących rozmiarach. Jej komora ma głębokość 21 m, szerokość 7,5 m, długość 46 m i spad 17,2 m. W stosunku do innych zaprojektowanych budowli miejscowa śluza charakteryzuje się największym spadem. Ocenia się, że budowla została ukończona w około 80%, a według innych źródeł w 60%. W konstrukcji betonowej nie zamontowano urządzeń technicznych np. zamkniecia w postaci zasuwy stalowej. Nie zdążono też doprowadzić do niej kanału. Na frontowej ścianie widać odcisk po zawieszonej niegdyś niemieckiej gapie, która ponoć do dziś spoczywa w wodzie napuszczonej do śluzy.
Śluza w Leśniewie Dolnym. © Stanisław Kuprjaniuk


Ciekawostki

W pewnym oddaleniu od śluzy w Leśniewie Górnym znajduje się druga śluza Leśniewo Dolne, która jest obiektem nieukończonym i trudno dostępnym, zważywszy że stoi w dole zalanym wodą. Jej korpus ukończony został w około 20%, a według innych źródeł w 30%.

Bibliografia

Bałdowski Jan, Przewodnik. Warmia, Mazury, Suwalszczyzna, Warszawa 1997.

Siemiński Stanisław, Mazury Północne. Przewodnik ilustrowany, Kętrzyn 2002.

Zduniak Jan, Zduniak Agnieszka, Reisefuehrer Masuren und Umgebung, Kętrzyn 2006.