Świętajno (powiat olecki): Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja zweryfikowana][wersja zweryfikowana]
(Ludzie związani z miejscowością)
Linia 5: Linia 5:
 
  |herb artykuł          =
 
  |herb artykuł          =
 
  |dopełniacz wsi        =  
 
  |dopełniacz wsi        =  
  |zdjęcie              = Świętajno.jpg   
+
  |zdjęcie              = swieta.jpg   
  |opis zdjęcia          = Świętajno
+
  |opis zdjęcia          = Świętajno [http://pl.wikipedia.org/wiki/%C5%9Awi%C4%99tajno_(powiat_olecki)/ Wikipedia] [12.11.2013]
  |rodzaj miejscowości  =  
+
  |rodzaj miejscowości  = wieś gminna
 
  |województwo          = warmińsko-mazurskie
 
  |województwo          = warmińsko-mazurskie
 
  |powiat                = olecki
 
  |powiat                = olecki
Linia 14: Linia 14:
 
  |sołectwo              =
 
  |sołectwo              =
 
  |wysokość              =
 
  |wysokość              =
  |liczba ludności      = 1013 (łącznie Świętajno i [[Rogowszczyzna]])
+
  |liczba ludności      = 1013  
 
  |rok                  = 2010
 
  |rok                  = 2010
 
  |strefa numeracyjna    =
 
  |strefa numeracyjna    =
Linia 29: Linia 29:
 
  |www                  =
 
  |www                  =
 
}}<br/>
 
}}<br/>
''' Świętajno ''' (niem. ''Schwentainen'') – [[wieś gminna]] położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[Powiat olecki|powiecie oleckim]], w [[Świętajno (gmina wiejska, powiat olecki)|gminie Świętajno]]; siedziba władz gminy. W latach 1975-1998 miejscowość należała [[Podział administracyjny|administracyjnie]] do [[Województwo suwalskie|województwa suwalskiego]]. W latach 1999-2001 wieś wchodziła w skład [[Powiat olecko-gołdapski|powiatu olecko-gołdapskiego]].
+
''' Świętajno ''' (niem. ''Schwentainen'') – wieś gminna położona w [[Województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko–mazurskim]], w [[Powiat olecki|powiecie oleckim]], w [[Świętajno (gmina wiejska, powiat olecki)|gminie Świętajno]]; siedziba władz gminy. W latach 1975–1998 miejscowość należała [[Podział administracyjny|administracyjnie]] do [[Województwo suwalskie|województwa suwalskiego]]. W latach 1999-2001 wieś wchodziła w skład [[Powiat olecko-gołdapski|powiatu olecko-gołdapskiego]]. W 2010 roku liczyła 1013 mieszkańców<ref>łącznie Świętajno i [[Rogowszczyzna]]</ref>. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Stanisław Żukowski]]<ref>Informacje przekazane E-ncyklopedii przez Urząd Gminy w Świętajnie, 30.12.2013.</ref>.
 
 
Miejscowość w 2010 roku liczyła 1013 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Stanisław Żukowski]]<ref>Informacje przekazane E-ncyklopedii przez Urząd Gminy w Świętajnie, 30.12.2013.</ref>.
 
 
 
 
<br/>
 
<br/>
  
 
== Położenie ==
 
== Położenie ==
Wieś położona jest w północno-wschodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na [[Pojezierze Ełckie|Pojezierzu Ełckim]], między jeziorami [[Jezioro Świętajno (powiat olecki)|Świętajno]] a [[Jezioro Dworackie|Dworackim]], 14 km na południowy zachód od [[Olecko|Olecka]] i 23 km na północ od [[Ełk|Ełku]], na południe od drogi wojewódzkiej nr 655.
+
Wieś położona jest w północno–wschodniej części województwa warmińsko–mazurskiego, na [[Pojezierze Ełckie|Pojezierzu Ełckim]], między jeziorem [[Jezioro Świętajno (powiat olecki)|Świętajno]] a [[Jezioro Dworackie|Dworackim]], 14 km na południowy zachód od [[Olecko|Olecka]] i 23 km na północ od [[Ełk|Ełku]], na południe od drogi wojewódzkiej nr 655.
 
 
 
<br/>
 
<br/>
  
 
== Dzieje miejscowości ==
 
== Dzieje miejscowości ==
Wieś powstała w ramach kolonizacji północno-wschodnich terenów [[Prusy Książęce|Prus Książęcych]]. W 1554 roku starosta [[Krzysztof Glaubitz]] sprzedał Szczepanowi Kowalowi cztery łany sołeckie po 45 [[grzywna|grzywien]] za każdy łan. W zamian sołtys zobowiązał się do założenia wsi czynszowej nad jeziorem Świętajno na 40 łanach, na [[prawo chełmińskie|prawie chełmińskim]]; osadnicy otrzymali dziesięcioletnią [[wolnizna|wolniznę]]. Wkrótce potem Szczepan zakupił dla siebie dodatkowy łan, a wieś powiększyła się do 50 łanów.  
+
Wieś powstała w ramach kolonizacji północno–wschodnich terenów [[Prusy Książęce|Prus Książęcych]]. W 1554 roku starosta [[Krzysztof Glaubitz]] sprzedał Szczepanowi Kowalowi cztery łany sołeckie po 45 grzywien za każdy łan. W zamian sołtys zobowiązał się do założenia [[Wieś czynszowa| wsi czynszowej]] nad jeziorem Świętajno na 40 łanach na [[Prawo chełmińskie|prawie chełmińskim]]; osadnicy otrzymali dziesięcioletnią [[Wolnizna|wolniznę]]. Wkrótce potem Szczepan zakupił dla siebie dodatkowy łan, a wieś powiększyła się do 50 łanów.  
  
 
W 1557 roku założono w Świętajnie [[Parafia ewangelicka w Świętajnie (powiat olecki)|parafię ewangelicką]] oraz wybudowano kościół.  
 
W 1557 roku założono w Świętajnie [[Parafia ewangelicka w Świętajnie (powiat olecki)|parafię ewangelicką]] oraz wybudowano kościół.  
Linia 47: Linia 43:
 
Szkoła we wsi powstała równocześnie z kościołem. W 1935 roku zatrudnionych w niej było dwóch nauczycieli i jedna nauczycielka, a w ośmiu klasach uczęszczało do niej ogółem 175 uczniów. Po [[II wojna światowa na Warmii i Mazurach|II wojnie światowej]] szkołę uruchomiono ponownie w sierpniu 1945 roku jako jedną z pierwszych szkół w powiecie oleckim; pracował w niej wówczas jeden nauczyciel.
 
Szkoła we wsi powstała równocześnie z kościołem. W 1935 roku zatrudnionych w niej było dwóch nauczycieli i jedna nauczycielka, a w ośmiu klasach uczęszczało do niej ogółem 175 uczniów. Po [[II wojna światowa na Warmii i Mazurach|II wojnie światowej]] szkołę uruchomiono ponownie w sierpniu 1945 roku jako jedną z pierwszych szkół w powiecie oleckim; pracował w niej wówczas jeden nauczyciel.
  
W 1911 roku kolejka wąskotorowa połączyła Świętajno z Oleckiem; została ona zniszczona pod koniec II wojny światowej. Od 1945 roku Świętajno było siedzibą gminy, w latach 1954-1972 - [[Gromada Świętajno (powiat olecki)|gromady]], a od 1973 roku ponownie gminy. W 1947 roku powstała we wsi spółdzielnia handlowa; w tym samym roku Świętajno zostało zelektryfikowane; później uruchomiono także ośrodek zdrowia. W 1949 roku założono tu bibliotekę gminną wraz z czytelnią. Funkcjonowało tu również [[Państwowe Gospodarstwo Rolne Świętajno (powiat olecki)|Państwowe Gospodarstwo Rolne Świętajno]].  
+
W 1911 roku kolejka wąskotorowa połączyła Świętajno z Oleckiem; została zniszczona pod koniec [[II wojna światowa na Warmii i Mazurach| II wojny światowej]]. Od 1945 roku Świętajno było siedzibą gminy, w latach 1954–1972 [[Gromada Świętajno (powiat olecki)|gromady]], a od 1973 roku ponownie gminy. W 1947 roku powstała we wsi spółdzielnia handlowa; w tym samym roku Świętajno zostało zelektryfikowane; później uruchomiono także ośrodek zdrowia. W 1949 roku założono tu bibliotekę gminną wraz z czytelnią. Funkcjonowało tu również [[Państwowe Gospodarstwo Rolne]].  
  
 
Obecnie we wsi znajduje się m.in. bank, urząd pocztowy, ośrodek zdrowia i apteka.
 
Obecnie we wsi znajduje się m.in. bank, urząd pocztowy, ośrodek zdrowia i apteka.
  
  
Liczba mieszkańców
+
Liczba mieszkańców w poszczególnych latach:
  
1857 - 661 osób
+
*1857 r. - 661 osób
  
1933 - 761 osób
+
*1933 r. - 761 osób
  
1939 - 689 osób
+
*1939 r. - 689 osób
<br/>
 
  
 
==Gospodarka==
 
==Gospodarka==
 
We wsi działa [[Stowarzyszenie Agroturystyczne „Mazurska Kraina” w Świętajnie|Stowarzyszenie Agroturystyczne „Mazurska Kraina”]].
 
We wsi działa [[Stowarzyszenie Agroturystyczne „Mazurska Kraina” w Świętajnie|Stowarzyszenie Agroturystyczne „Mazurska Kraina”]].
 +
<br/>
  
 
==Kultura==
 
==Kultura==
 
Jest tutaj [[Gminnego Ośrodka Kultury i Sportu w Świętajnie|Gminny Ośrodek Kultury i Sportu]], a także [[Gminna Biblioteka Publiczna w Świętajnie (powiat olecki)|Gminna Biblioteka Publiczna]].
 
Jest tutaj [[Gminnego Ośrodka Kultury i Sportu w Świętajnie|Gminny Ośrodek Kultury i Sportu]], a także [[Gminna Biblioteka Publiczna w Świętajnie (powiat olecki)|Gminna Biblioteka Publiczna]].
 
 
<br/>
 
<br/>
  
== Edukacja ==
+
== Szkolnictwo ==
*[[Gimnazjum w Świętajnie (powiat olecki)|Gimnazjum w Świętajnie]]
+
*[[Szkoła Podstawowa w Świętajnie (powiat olecki)|szkoła podstawowa]]
*[[Szkoła Podstawowa w Świętajnie (powiat olecki)|Szkoła Podstawowa w Świętajnie]]
+
*[[Gimnazjum w Świętajnie (powiat olecki)|gimnazjum]]
 
 
<br/>
 
  
 
== Zabytki ==
 
== Zabytki ==
*[[Kościół pw. Matki Boskiej Szkaplerznej w Świętajnie|Kościół]], dawny ewangelicki, obecnie rzymskokatolicki, wraz z plebanią, z pierwszej połowy XIX wieku.
+
*[[Kościół pw. Matki Boskiej Szkaplerznej w Świętajnie|kościół]], dawny ewangelicki, obecnie rzymskokatolicki, wraz z plebanią, z pierwszej połowy XIX wieku
*Budynek szkoły z początku XX wieku, murowany.
+
*budynek szkoły z początku XX wieku, murowany
*Zespół dawnej karczmy z początku XX wieku: dom i budynek gospodarczy, murowane.
+
*zespół dawnej karczmy z początku XX wieku: dom i budynek gospodarczy, murowane
*Liczne przykłady murowanej zabudowy mieszkalnej z początku XX wieku (domy nr: 3, 4, 5, 6, 12, 13, 19, 20, 25, 29, 30, 31, 33, 38).
+
*liczne przykłady murowanej zabudowy mieszkalnej z początku XX wieku (domy nr: 3, 4, 5, 6, 12, 13, 19, 20, 25, 29, 30, 31, 33, 38)
*Cmentarz ewangelicki z XIX wieku, na wschód od wsi.
+
*cmentarz ewangelicki z XIX wieku, na wschód od wsi
*Cmentarz ewangelicki z drugiej połowy XIX wieku, rodzinny.
+
*cmentarz ewangelicki z drugiej połowy XIX wieku, rodzinny
*Cmentarz ewangelicki z połowy XIX wieku, rodzinny, [[Świętajno-Kolonia]].
+
*cmentarz ewangelicki z połowy XIX wieku, rodzinny, [[Świętajno–Kolonia]]
*Cmentarz ewangelicki z połowy XIX wieku, rodzinny, [[Świętajno-Kolonia]].
+
*park dworski z przełomu XIX i XX wieku wraz z przyległym terenem zabudowy mieszkalnej i gospodarczej (dwie obory, stodoła i park) oraz aleją dojazdową, [[Rogowszczyzna]] (PGR)
*Park dworski z przełomu XIX i XX wieku wraz z przyległym terenem zabudowy mieszkalnej i gospodarczej (dwie obory, stodoła i park) oraz aleją dojazdową, [[Rogowszczyzna]] (PGR).
+
*cmentarz ewangelicki z XIX wieku, Rogowszczyzna (PGR)
*Cmentarz ewangelicki z XIX wieku, [[Rogowszczyzna]] (PGR).
+
*most drogowy nad linią kolejową Olecko - Świętajno, 1911, Rogowszczyzna (PGR)
*Most drogowy nad linią kolejową Olecko - Świętajno, 1911, [[Rogowszczyzna]] (PGR).
 
 
 
<br/>
 
  
 
== Ludzie związani z miejscowością ==
 
== Ludzie związani z miejscowością ==
*[[lkwim:Janina Anuszkiewicz|Janina Anuszkiewicz]] (ur. 1953) – społecznik, animator kultury, wieloletnia dyrektor Gminnego Ośrodka Kultury i Sportu w Świętajnie (do 31 marca 2010). hafciarka, poetka.
+
*[[lkwim:Janina Anuszkiewicz|Janina Anuszkiewicz]] (ur. 1953) – społecznik, animator kultury, wieloletnia dyrektor Gminnego Ośrodka Kultury i Sportu w Świętajnie (do 31 marca 2010), hafciarka, poetka
*[[Andrzej Kisiel]] (ur. 1956) – samorządowiec, wójt gminy Świętajno (1990–1994), burmistrz [[Olecko (gmina miejsko-wiejska) |miasta i gminy Olecko]], starosta [[Powiat olecki |powiatu oleckiego]].
+
*[[Andrzej Kisiel]] (ur. 1956) – samorządowiec, wójt gminy Świętajno (1990–1994), burmistrz miasta i gminy Olecko, starosta powiatu oleckiego
*[[Michał Salkowski]] – pastor w Świętajnie w latach 1802-1837; sprzeciwiał się germanizowaniu szkół mazurskich.
+
*[[Michał Salkowski]] – pastor w Świętajnie w latach 1802–1837; sprzeciwiał się germanizowaniu szkół mazurskich
*[[Janina Trus]] (ur. 1950) – społecznik, samorządowiec, wójt gminy Świętajno (2006-2014).
+
*[[Janina Trus]] (ur. 1950) – społecznik, samorządowiec, wójt gminy Świętajno (2006–2014)
 
 
<br/>
 
  
 
== Bibliografia ==
 
== Bibliografia ==
Linia 104: Linia 92:
 
#''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch'', Königsberg 1857.
 
#''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch'', Königsberg 1857.
 
#''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
 
#''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
#[http://www.wuoz.olsztyn.pl/| Wojewódzka ewidencja zabytków] [data dostępu: 12.11.2013]
+
#[http://www.wuoz.olsztyn.pl/| Wojewódzka Ewidencja Zabytków] [12.11.2013]
 
#Gminna ewidencja zabytków, udostępniona E-ncyklopedii przez Urząd Gminy w Świętajnie, 30.12.2013.
 
#Gminna ewidencja zabytków, udostępniona E-ncyklopedii przez Urząd Gminy w Świętajnie, 30.12.2013.
#[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [data dostępu: 12.11.2013]
+
#[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [12.11.2013]
#[http://www.verwaltungsgeschichte.de/treuburg.html| Verwaltungsgeschichte] [data dostępu: 12.11.2013]
+
#[http://www.verwaltungsgeschichte.de/treuburg.html| Verwaltungsgeschichte] [12.11.2013]
<br/>
 
  
 
{{Przypisy}}
 
{{Przypisy}}

Wersja z 14:50, 30 lis 2014

Świętajno

Świętajno Wikipedia [12.11.2013]
Świętajno Wikipedia [12.11.2013]
Rodzaj miejscowości wieś gminna
Państwo  Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat olecki
Gmina Świętajno
Liczba ludności (2010) 1013
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Świętajno
Świętajno
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Świętajno
Świętajno
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}


Świętajno (niem. Schwentainen) – wieś gminna położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie oleckim, w gminie Świętajno; siedziba władz gminy. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa suwalskiego. W latach 1999-2001 wieś wchodziła w skład powiatu olecko-gołdapskiego. W 2010 roku liczyła 1013 mieszkańców[1]. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Stanisław Żukowski[2].

Położenie

Wieś położona jest w północno–wschodniej części województwa warmińsko–mazurskiego, na Pojezierzu Ełckim, między jeziorem Świętajno a Dworackim, 14 km na południowy zachód od Olecka i 23 km na północ od Ełku, na południe od drogi wojewódzkiej nr 655.

Dzieje miejscowości

Wieś powstała w ramach kolonizacji północno–wschodnich terenów Prus Książęcych. W 1554 roku starosta Krzysztof Glaubitz sprzedał Szczepanowi Kowalowi cztery łany sołeckie po 45 grzywien za każdy łan. W zamian sołtys zobowiązał się do założenia wsi czynszowej nad jeziorem Świętajno na 40 łanach na prawie chełmińskim; osadnicy otrzymali dziesięcioletnią wolniznę. Wkrótce potem Szczepan zakupił dla siebie dodatkowy łan, a wieś powiększyła się do 50 łanów.

W 1557 roku założono w Świętajnie parafię ewangelicką oraz wybudowano kościół.

Szkoła we wsi powstała równocześnie z kościołem. W 1935 roku zatrudnionych w niej było dwóch nauczycieli i jedna nauczycielka, a w ośmiu klasach uczęszczało do niej ogółem 175 uczniów. Po II wojnie światowej szkołę uruchomiono ponownie w sierpniu 1945 roku jako jedną z pierwszych szkół w powiecie oleckim; pracował w niej wówczas jeden nauczyciel.

W 1911 roku kolejka wąskotorowa połączyła Świętajno z Oleckiem; została zniszczona pod koniec II wojny światowej. Od 1945 roku Świętajno było siedzibą gminy, w latach 1954–1972 gromady, a od 1973 roku ponownie gminy. W 1947 roku powstała we wsi spółdzielnia handlowa; w tym samym roku Świętajno zostało zelektryfikowane; później uruchomiono także ośrodek zdrowia. W 1949 roku założono tu bibliotekę gminną wraz z czytelnią. Funkcjonowało tu również Państwowe Gospodarstwo Rolne.

Obecnie we wsi znajduje się m.in. bank, urząd pocztowy, ośrodek zdrowia i apteka.


Liczba mieszkańców w poszczególnych latach:

  • 1857 r. - 661 osób
  • 1933 r. - 761 osób
  • 1939 r. - 689 osób

Gospodarka

We wsi działa Stowarzyszenie Agroturystyczne „Mazurska Kraina”.

Kultura

Jest tutaj Gminny Ośrodek Kultury i Sportu, a także Gminna Biblioteka Publiczna.

Szkolnictwo

Zabytki

  • kościół, dawny ewangelicki, obecnie rzymskokatolicki, wraz z plebanią, z pierwszej połowy XIX wieku
  • budynek szkoły z początku XX wieku, murowany
  • zespół dawnej karczmy z początku XX wieku: dom i budynek gospodarczy, murowane
  • liczne przykłady murowanej zabudowy mieszkalnej z początku XX wieku (domy nr: 3, 4, 5, 6, 12, 13, 19, 20, 25, 29, 30, 31, 33, 38)
  • cmentarz ewangelicki z XIX wieku, na wschód od wsi
  • cmentarz ewangelicki z drugiej połowy XIX wieku, rodzinny
  • cmentarz ewangelicki z połowy XIX wieku, rodzinny, Świętajno–Kolonia
  • park dworski z przełomu XIX i XX wieku wraz z przyległym terenem zabudowy mieszkalnej i gospodarczej (dwie obory, stodoła i park) oraz aleją dojazdową, Rogowszczyzna (PGR)
  • cmentarz ewangelicki z XIX wieku, Rogowszczyzna (PGR)
  • most drogowy nad linią kolejową Olecko - Świętajno, 1911, Rogowszczyzna (PGR)

Ludzie związani z miejscowością

  • Janina Anuszkiewicz (ur. 1953) – społecznik, animator kultury, wieloletnia dyrektor Gminnego Ośrodka Kultury i Sportu w Świętajnie (do 31 marca 2010), hafciarka, poetka
  • Andrzej Kisiel (ur. 1956) – samorządowiec, wójt gminy Świętajno (1990–1994), burmistrz miasta i gminy Olecko, starosta powiatu oleckiego
  • Michał Salkowski – pastor w Świętajnie w latach 1802–1837; sprzeciwiał się germanizowaniu szkół mazurskich
  • Janina Trus (ur. 1950) – społecznik, samorządowiec, wójt gminy Świętajno (2006–2014)

Bibliografia

  1. Białuński Grzegorz, Kolonizacja "Wielkiej Puszczy" (do 1568 roku) - starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie), Olsztyn 2002.
  2. Olecko. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1974.
  3. Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, Na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.
  4. Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
  5. Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
  6. Wojewódzka Ewidencja Zabytków [12.11.2013]
  7. Gminna ewidencja zabytków, udostępniona E-ncyklopedii przez Urząd Gminy w Świętajnie, 30.12.2013.
  8. Bank Danych Lokalnych GUS [12.11.2013]
  9. Verwaltungsgeschichte [12.11.2013]

Przypisy

  1. łącznie Świętajno i Rogowszczyzna
  2. Informacje przekazane E-ncyklopedii przez Urząd Gminy w Świętajnie, 30.12.2013.