Żelazna Góra

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
Żelazna Góra

Kościół w Żelaznej Górze Wikimapia [12.11.2013]
Kościół w Żelaznej Górze Wikimapia [12.11.2013]
Rodzaj miejscowości wieś sołecka
Państwo  Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat braniewski
Gmina Braniewo
Liczba ludności (2010) 391
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Żelazna Góra
Żelazna Góra
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Żelazna Góra
Żelazna Góra
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}


Żelazna Góra (niem. Eisenberg) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie braniewskim, w gminie Braniewo. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa elbląskiego. W 2010 roku liczyła 391 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Andrzej Jarzębski[1].

Położenie

Wieś położona jest w północnej części województwa warmińsko–mazurskiego, na obszarze Wzniesień Górowskich, pomiędzy strumieniami Banówka i Omaza, 16 km na wschód od Braniewa, na południe od drogi krajowej nr 22.

Dzieje miejscowości

Wieś otrzymała przywilej lokacyjny w 1308 roku. W latach 1482–1590 wielokrotnie była oddawana w dzierżawę. Istniały tu obok siebie: majątek szlachecki oraz wieś. Stan ten utrzymał się aż do II wojny światowej. W Żelaznej Górze znajdował się dawniej kościół ewangelicki wybudowany z polnych kamieni oraz z cegły już w XIV wieku jako świątynia katolicka w stylu gotyckim, przejęty przez ewangelików po reformacji. Obecnie pozostały z niego ruiny. Tutejszy pastor odprawiał msze w Pieniężnie po I rozbiorze Polski i osiedleniu się w mieście pierwszych protestantów; dopiero w 1817 roku zbór ewangelicki w Pieniężnie otrzymał własnego duszpasterza. Z kolei w jednym z domów mieszkalnych z drugiej połowy XIX wieku urządzono kaplicę, do której w 1948 roku przeniesiono z kościoła ewangelickiego barokowy ołtarz (1700).

Po II wojnie światowej Żelazna Góra była siedzibą gminy, a następnie gromady. Założono tu Państwowe Gospodarstwo Rolne, w roku szkolnym 1955/1956 uruchomiono siedmioklasową szkołę podstawową, a także bibliotekę gromadzką i świetlicę. W tym samym okresie powstał we wsi ośrodek zdrowia oraz urząd pocztowy.

Gospodarka

We wsi znajduje się siedziba leśnictwa należącego do Nadleśnictwa Zaporowo.

Kultura

W miejscowości organizowane są plenery malarskie.

Szkolnictwo

Zabytki

  • kościół pw. św. Rodziny wraz z cmentarzem katolicko–ewangelickim z XIV wieku oraz plebania
  • domy nr: 6, 10, 12, 13, 14, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 26, 27, 28, 29, 30, 32, 34

Bibliografia

  1. Braniewo. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1973.
  2. Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
  3. Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
  4. Wojewódzka Ewidencja Zabytków [12.11.2013]
  5. Strona Urzędu Gminy Braniewo [12.11.2013]
  6. Bank Danych Lokalnych GUS [12.11.2013]
  7. Verwaltungsgeschichte [12.11.2013]

Przypisy

  1. Strona Gminy Braniewo [12.11.2013]