Żurawina drobnolistkowa

Żurawina drobnolistkowa
Oxycoccus microcarpus
Turcz. ex Rupr.
Żurawina drobnolistkowa. Fot. Dariusz Kubiak.
Systematyka
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny naczyniowe
Gromada	okrytonasienne
Klasa	dwuliścienne
Rząd	wrzosowce
Rodzina	wrzosowate
Rodzaj	żurawina
Gatunek	żurawina drobnolistkowa
Synonimy
Vaccinium microcarpum (Turcz. ex Rupr.) Schmalh.

Żurawina drobnolistkowa, żurawina drobnoowocowa (Oxycoccus microcarpus Turcz. ex Rupr.) – gatunek rośliny zaliczany wg różnych autorów do odrębnego rodzaju żurawina (Oxycoccus Hill.) lub do sekcji w obrębie rodzaju borówka (Vaccinium L.). Należy do rodziny wrzosowatych (Ericaceae).

Status taksonomiczny zarówno rodzaju żurawina, jak i poszczególnych gatunków jest niepewny. W rodzaju tym wyodrębniano dawniej zwykle cztery gatunki, jednak po niedawnej rewizji taksonomicznej akceptowane są zwykle tylko dwa – północnoamerykańska żurawina wielkoowocowa (Oxycoccus macrocarpus (Aiton) Pursh., Vaccinium macrocarpon Aiton) i żurawina błotna (Oxycoccus palustris Pers., Vaccinium oxycoccus L.) rozprzestrzeniona na półkuli północnej. Oba gatunki występują w Polsce, pierwszy jako zadomowiony antropofit, drugi jako gatunek rodzimy.

Żurawina drobnolistkowa w przeciwieństwie do właściwej (wąsko ujętej) żurawiny błotnej, która jest tetraploidem, obejmuje rośliny diploidalne.

Morfologia

Żurawina drobnolistkowa to zimozielona, drobna i delikatna krzewinka (chamefit zdrewniały). Jednoroczne pędy długości do 60 cm ma nagie lub słabo owłosione. Łodyga pojedyncza, nierozgałęziona, cienka, płożąca. Liście na krótkich ogonkach, drobne, o długości (2)3–5(6) mm i szerokości (1)2–2,5(3) mm, trójkątno-jajowate (w zarysie trójkątne, z rozszerzonej nasady zwężające się ku wierzchołkowi), całobrzegie, na szczycie ostre, skórzaste, z wierzchu ciemnozielone, błyszczące, od spodu sinobiałe z woskowym nalotem.

Kwiaty małe, wyrastające najczęściej pojedynczo (lub 2–3) na nagich (lub wyjątkowo z pojedynczymi włoskami) szypułkach z nagimi, jajowato-lancetowatymi podkwiatkami osadzonymi poniżej połowy długości szypułki, niekiedy nawet blisko nasady (w dolnej części szypułek). Kwitnie od maja do sierpnia. Owocem jest jagoda szerokości 5–7 mm o kształcie jajowatym do gruszkowatego, barwy czerwonej do ciemnoczerwonej, wielonasienna.

Rozmnaża się generatywnie przez nasiona oraz wegetatywnie przez odłogi (ukorzenione pędy).

Rozmieszczenie i ekologia

W Polsce występuje na torfowiskach wysokich i przejściowych. Na Warmia i Mazurach ogladać można ją m.in. w rezerwacie Mechacz Wielki.

Wartość użytkowa

Roślina lecznicza.

Żurawina drobnolistkowa dostarcza jadalnych jagód, z których wyrabia się galaretki i sos żurawinowy stanowiący tradycyjny dodatek do dziczyzny i indyka. Jej owoce są jednak znacznie mniejsze i mniej wartościowe niż owoce żurawiny wielkoowocowej.

Jest rośliną rzadką, zagrożoną i ustępującą. Gatunek jest w Polsce narażony na wymarcie (kategoria V na Czerwonej Liście).

Ciekawostki

Żurawina wielkoowocowa jest jednym z nielicznych gatunków roślin jagodowych, których zbiór został całkowicie zmechanizowany. Dla wielkoobszarowych plantacji na kontynencie amerykańskim opracowano dwie metody zmechanizowanego zbioru owoców żurawiny: przy użyciu wody oraz na sucho.

Większość areału upraw żurawiny wielkoowocowej jest zbierana na mokro. Odpowiednio usytuowane plantacje są jesienią zalewane wodą na głębokość około 20–50 cm. Przy użyciu specjalnych maszyn owoce są strącane z krzewinek i wypływają na powierzchnie wody. Następnie jagody są zgarniane w stronę taśmowego przenośnika ładującego żurawinę wprost na ciężarówki. Tak zbierane owoce z racji dłuższego kontaktu z wodą trafiają bezpośrednio do zakładów przetwórczych.

Zobacz też

jezioro.com.pl [22.04.2014]
pl.wikipedia.org, żurawina [22.04.2014]
zurawina.net [22.04.2014]

Bibliografia

Zarzycki K., Szeląg Z., Red list of the vascular plants in Poland, [w:] Red lists of plants and fungi in Poland, red. Z. Mirek, W. Zarzycki, W. Wojewoda, Z. Szelag, Kraków 2006, s. 11-20.