Arnika górska: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
| Linia 19: | Linia 19: | ||
|Lista synonimów = ''Senecio arnica'' E.H.L. Krause | |Lista synonimów = ''Senecio arnica'' E.H.L. Krause | ||
}} | }} | ||
| − | |||
| − | |||
'''Arnika górska''' (''Arnica montana'' L.) – gatunek rośliny z rodziny astrowatych (''Astereaceae''). | '''Arnika górska''' (''Arnica montana'' L.) – gatunek rośliny z rodziny astrowatych (''Astereaceae''). | ||
| − | + | <br/><br/> | |
| − | |||
=== Morfologia === | === Morfologia === | ||
| − | |||
| − | |||
Arnika górska to bylina kłączowa. Wyrastająca z krótkiego kłącza zielona, prosta, krótko omszona łodyga, osiąga 15-60 cm wysokości. Na jej szczycie znajduje się jeden koszyczek oraz dwa po bokach (rzadziej cztery). Liście są całobrzegie lub ząbkowane. Liście odziomkowe zebrane w rozetę, odwrotnie jajowate i wydłużone, bardzo grube, bez ogonków, z nerwem głównym wyraźnie widocznym od spodu blaszki liściowej (pięcio- siedmionerwowe). Liście łodygowe są mniejsze, zebrane w 1-3 pary, naprzeciwległe, trochę lepkie, 3-nerwowe, siedzące, obejmujące łodygę. | Arnika górska to bylina kłączowa. Wyrastająca z krótkiego kłącza zielona, prosta, krótko omszona łodyga, osiąga 15-60 cm wysokości. Na jej szczycie znajduje się jeden koszyczek oraz dwa po bokach (rzadziej cztery). Liście są całobrzegie lub ząbkowane. Liście odziomkowe zebrane w rozetę, odwrotnie jajowate i wydłużone, bardzo grube, bez ogonków, z nerwem głównym wyraźnie widocznym od spodu blaszki liściowej (pięcio- siedmionerwowe). Liście łodygowe są mniejsze, zebrane w 1-3 pary, naprzeciwległe, trochę lepkie, 3-nerwowe, siedzące, obejmujące łodygę. | ||
Kwiaty złotożółte lub pomarańczowożółte, zebrane w koszyczki o średnicy 6-8 cm. Dno koszyczka owłosione, zaś jego okrywa gruczołkowato owłosiona. Kwiaty środkowe rurkowate, obupłciowe, brzeżne nibyjęzyczkowe o trzech ząbkach, słupkowe (żeńskie). Kwitnie od czerwica (niziny) do sierpnia (góry). Owocem jest owłosiona niełupka o dł. 4–5 mm. | Kwiaty złotożółte lub pomarańczowożółte, zebrane w koszyczki o średnicy 6-8 cm. Dno koszyczka owłosione, zaś jego okrywa gruczołkowato owłosiona. Kwiaty środkowe rurkowate, obupłciowe, brzeżne nibyjęzyczkowe o trzech ząbkach, słupkowe (żeńskie). Kwitnie od czerwica (niziny) do sierpnia (góry). Owocem jest owłosiona niełupka o dł. 4–5 mm. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
=== Rozmieszczenie i ekologia === | === Rozmieszczenie i ekologia === | ||
| Linia 38: | Linia 32: | ||
Arnika górska występuje na pogórzu, na niżu sporadycznie. Najczęściej w piętrze alpejskim i subalpejskim, na glebach kwaśnych, do wysokości 2500 m. Można ją spotkać na polanach leśnych lub łąkach. Roślina światłolubna, ale znosząca okresowe zacienienie. | Arnika górska występuje na pogórzu, na niżu sporadycznie. Najczęściej w piętrze alpejskim i subalpejskim, na glebach kwaśnych, do wysokości 2500 m. Można ją spotkać na polanach leśnych lub łąkach. Roślina światłolubna, ale znosząca okresowe zacienienie. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
=== Wartość użytkowa === | === Wartość użytkowa === | ||
| − | |||
Arnika jest rośliną leczniczą, kosmetyczną i ozdobną (cała roślina jest trująca). Wprowadzenie w XVIII wieku arniki górskiej do aptek spowodowało wzrost jej popularności wśród zielarzy i aptekarzy. Prawdopodobnie niekontrolowany zbiór przyczynił się do jej przetrzebienia. Obecnie surowiec zielarski pochodzi z upraw. Preparaty z arniki stosuje się zewnętrznie na krwiaki, stłuczenia, obrzęki pourazowe, oparzenia, ukąszenia owadów a także do płukania jamy ustnej. Koszyczki kwiatowe zawierają liczne substancje czynne o działaniu przeciwzapalnym, przeciwreumatycznym i antyseptycznym. Stosowana wewnętrznie wzmacnia i uszczelnia ściany naczyń krwionośnych, działa przeciwzakrzepowo oraz poprawia krążenie krwi. Wyciąg z kwiatów bywa stosowany do produkcji kremów i płynów do twarzy. Ze względu na swoje ozdobne kwiatostany jest roślina uprawiana w ogródkach. | Arnika jest rośliną leczniczą, kosmetyczną i ozdobną (cała roślina jest trująca). Wprowadzenie w XVIII wieku arniki górskiej do aptek spowodowało wzrost jej popularności wśród zielarzy i aptekarzy. Prawdopodobnie niekontrolowany zbiór przyczynił się do jej przetrzebienia. Obecnie surowiec zielarski pochodzi z upraw. Preparaty z arniki stosuje się zewnętrznie na krwiaki, stłuczenia, obrzęki pourazowe, oparzenia, ukąszenia owadów a także do płukania jamy ustnej. Koszyczki kwiatowe zawierają liczne substancje czynne o działaniu przeciwzapalnym, przeciwreumatycznym i antyseptycznym. Stosowana wewnętrznie wzmacnia i uszczelnia ściany naczyń krwionośnych, działa przeciwzakrzepowo oraz poprawia krążenie krwi. Wyciąg z kwiatów bywa stosowany do produkcji kremów i płynów do twarzy. Ze względu na swoje ozdobne kwiatostany jest roślina uprawiana w ogródkach. | ||
| Linia 49: | Linia 41: | ||
Arnika górska jest gatunkiem objętym w Polsce na siedliskach naturalnych ścisłą ochroną. Jest rośliną narażoną na wyginięcie (kategoria V na Czerwonej Liście). | Arnika górska jest gatunkiem objętym w Polsce na siedliskach naturalnych ścisłą ochroną. Jest rośliną narażoną na wyginięcie (kategoria V na Czerwonej Liście). | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
=== Ciekawostki === | === Ciekawostki === | ||
| − | |||
Arnika górska zmniejsza swoją liczebność głównie na skutek zaniku odpowiednich siedlisk; w efekcie eutrofizacji, zacienienia i rozwoju ekspansywnych roślin zielnych oraz krzewinek. Zabiegi ochrony czynnej arniki górskiej realizowane są obecnie m.in. na terenie [[Górznieńsko-Lidzbarski Park Krajobrazowy| Górznieńsko-Lidzbarskiego Parku Krajobrazowego]]. | Arnika górska zmniejsza swoją liczebność głównie na skutek zaniku odpowiednich siedlisk; w efekcie eutrofizacji, zacienienia i rozwoju ekspansywnych roślin zielnych oraz krzewinek. Zabiegi ochrony czynnej arniki górskiej realizowane są obecnie m.in. na terenie [[Górznieńsko-Lidzbarski Park Krajobrazowy| Górznieńsko-Lidzbarskiego Parku Krajobrazowego]]. | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
| − | + | K. Zarzycki, Z. Szeląg: ''Red list of the vascular plants in Poland''. W: Z. Mirek, . Zarzycki, W. Wojewoda Z. Szelag (red.), ''Red lists of plants and fungi in Poland''. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2006, 11-20.<br/> | |
| − | K. Zarzycki, Z. Szeląg: ''Red list of the vascular plants in Poland''. W: Z. Mirek, . Zarzycki, W. Wojewoda Z. Szelag (red.), ''Red lists of plants and fungi in Poland''. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2006, 11-20. | ||
| − | |||
D. Wołkowycki: ''Arnika górska Arnica montana L.'' Biblioteka Monitoringu Środowiska, GIOŚ: 40-521. [http://www.gios.gov.pl/siedliska/pdf/przewodnik_metodyczny_arnica_montana.pdf] | D. Wołkowycki: ''Arnika górska Arnica montana L.'' Biblioteka Monitoringu Środowiska, GIOŚ: 40-521. [http://www.gios.gov.pl/siedliska/pdf/przewodnik_metodyczny_arnica_montana.pdf] | ||
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
| − | |||
== Linki zewnętrzne == | == Linki zewnętrzne == | ||
| − | http://pl.wikipedia.org/wiki/Arnika_górska | + | [http://pl.wikipedia.org/wiki/Arnika_górska pl.wikipedia.org, Arnika górska] [20.04.2014] |
<br/> | <br/> | ||
| − | |||
[[Kategoria: Przyroda]][[Kategoria: Rośliny]][[Kategoria: Rośliny Warmii i Mazur]] | [[Kategoria: Przyroda]][[Kategoria: Rośliny]][[Kategoria: Rośliny Warmii i Mazur]] | ||
Wersja z 14:35, 22 maj 2014
| Arnika górska | |
| | |
| Arnica montana | |
| L. | |
![Arnika górska - pokrój [1]](/index.php/Plik:Arnica_montana.JPG) Arnika górska - pokrój [2] | |
| Systematyka | |
| Królestwo | rośliny |
| Podkrólestwo | rośliny naczyniowe |
| Gromada | okrytonasienne |
| Klasa | dwuliścienne |
| Rząd | astrowce |
| Rodzina | astrowate |
| Rodzaj | arnika |
| Gatunek | arnika górska |
| Synonimy | |
| Senecio arnica E.H.L. Krause | |
Arnika górska (Arnica montana L.) – gatunek rośliny z rodziny astrowatych (Astereaceae).
Spis treści
Morfologia
Arnika górska to bylina kłączowa. Wyrastająca z krótkiego kłącza zielona, prosta, krótko omszona łodyga, osiąga 15-60 cm wysokości. Na jej szczycie znajduje się jeden koszyczek oraz dwa po bokach (rzadziej cztery). Liście są całobrzegie lub ząbkowane. Liście odziomkowe zebrane w rozetę, odwrotnie jajowate i wydłużone, bardzo grube, bez ogonków, z nerwem głównym wyraźnie widocznym od spodu blaszki liściowej (pięcio- siedmionerwowe). Liście łodygowe są mniejsze, zebrane w 1-3 pary, naprzeciwległe, trochę lepkie, 3-nerwowe, siedzące, obejmujące łodygę.
Kwiaty złotożółte lub pomarańczowożółte, zebrane w koszyczki o średnicy 6-8 cm. Dno koszyczka owłosione, zaś jego okrywa gruczołkowato owłosiona. Kwiaty środkowe rurkowate, obupłciowe, brzeżne nibyjęzyczkowe o trzech ząbkach, słupkowe (żeńskie). Kwitnie od czerwica (niziny) do sierpnia (góry). Owocem jest owłosiona niełupka o dł. 4–5 mm.
Rozmieszczenie i ekologia
Występuje na terenach górskich i podgórskich Europy. W Polsce najliczniej występuje w Sudetach i na Pojezierzu Mazurskim, rzadziej, na rozproszonych stanowiskach na Dolnym Śląsku, Wyżynie Małopolskiej, w Górach Świętokrzyskich i w Bieszczadach Zachodnich.
Arnika górska występuje na pogórzu, na niżu sporadycznie. Najczęściej w piętrze alpejskim i subalpejskim, na glebach kwaśnych, do wysokości 2500 m. Można ją spotkać na polanach leśnych lub łąkach. Roślina światłolubna, ale znosząca okresowe zacienienie.
Wartość użytkowa
Arnika jest rośliną leczniczą, kosmetyczną i ozdobną (cała roślina jest trująca). Wprowadzenie w XVIII wieku arniki górskiej do aptek spowodowało wzrost jej popularności wśród zielarzy i aptekarzy. Prawdopodobnie niekontrolowany zbiór przyczynił się do jej przetrzebienia. Obecnie surowiec zielarski pochodzi z upraw. Preparaty z arniki stosuje się zewnętrznie na krwiaki, stłuczenia, obrzęki pourazowe, oparzenia, ukąszenia owadów a także do płukania jamy ustnej. Koszyczki kwiatowe zawierają liczne substancje czynne o działaniu przeciwzapalnym, przeciwreumatycznym i antyseptycznym. Stosowana wewnętrznie wzmacnia i uszczelnia ściany naczyń krwionośnych, działa przeciwzakrzepowo oraz poprawia krążenie krwi. Wyciąg z kwiatów bywa stosowany do produkcji kremów i płynów do twarzy. Ze względu na swoje ozdobne kwiatostany jest roślina uprawiana w ogródkach.
Dawniej w Bawarii, w wigilię św. Jana arnikę wtykano na brzegach pól w celu ochrony przed gradobiciem. Ustawiona w oknie miała chronić przed uderzeniem pioruna.
Arnika górska jest gatunkiem objętym w Polsce na siedliskach naturalnych ścisłą ochroną. Jest rośliną narażoną na wyginięcie (kategoria V na Czerwonej Liście).
Ciekawostki
Arnika górska zmniejsza swoją liczebność głównie na skutek zaniku odpowiednich siedlisk; w efekcie eutrofizacji, zacienienia i rozwoju ekspansywnych roślin zielnych oraz krzewinek. Zabiegi ochrony czynnej arniki górskiej realizowane są obecnie m.in. na terenie Górznieńsko-Lidzbarskiego Parku Krajobrazowego.
Bibliografia
K. Zarzycki, Z. Szeląg: Red list of the vascular plants in Poland. W: Z. Mirek, . Zarzycki, W. Wojewoda Z. Szelag (red.), Red lists of plants and fungi in Poland. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2006, 11-20.
D. Wołkowycki: Arnika górska Arnica montana L. Biblioteka Monitoringu Środowiska, GIOŚ: 40-521. [3]
Linki zewnętrzne
pl.wikipedia.org, Arnika górska [20.04.2014]
![[2]](http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Arnica_montana.JPG){kind=link}