Bałdy

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Wersja z dnia 10:51, 12 sty 2014 autorstwa Marcin Kapłon (dyskusja | edycje) (Zobacz też)
Skocz do: nawigacja, szukaj
Bałdy

Dwór w Bałdach
Dwór w Bałdach
Państwo  Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat olsztyński
Gmina Purda
Sołectwo Bałdzki Piec
Liczba ludności (2010) 69
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Bałdy
Bałdy
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Bałdy
Bałdy
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}


Bałdy (niem. Balden) – wieś niesołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Purda. W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego.

Miejscowość w 2010 roku liczyła 69 mieszkańców. Wieś wchodzi w skład sołectwa Bałdzki Piec, w którym funkcję sołtysa sprawuje obecnie Teresa Sznarbach[1].


Położenie

Wieś położona jest na Pojezierzu Olsztyńskim, 2 km na wschód od Butryn. Wieś jest położona tuż przy historycznej granicy z Warmią.

Dzieje miejscowości

Pierwsza informacja o wsi pochodzi z początku XV wieku. Wówczas wielki mistrz krzyżacki nadał majątek Bałdy niemieckiemu rycerzowi o imieniu Hartman. W XVII wieku dobra były własnością warmińskiej rodziny von Drauschwitz. Ostatni przedstawiciel rodu zmarł w 1917 roku. Majątek pozostawił trzem nieznanym spadkobiercom. Nie ustalono od kiedy Bałdy należały do rodziny von Schraden, wymienianej w latach 1782-1785. Możliwe, że już w tym czasie właściciele Bałd osadzili w pobliżu majątku, w głębi lasu smolarzy. Na przełomie XVIII i XIX stulecia dobra przeszły w ręce rodu von Helden. W tym czasie majątek szlachecki i wieś folwarczna były zamieszkane przez 131 osób i składały się z 21 domów. W 1838 roku dobra obejmujące obszar 700 ha należały do francuskiej rodziny Lavergue-Pequilhen, a pod koniec stulecia były własnością rodziny Quednau. Na początku XX wieku Bałd objął w posiadanie Ryszard Palmowski. Majątek obejmował wówczas powierzchnię 750 ha; prowadzono w nim hodowlę koni, bydła, owiec i świń. Działał również gorzelnia. W 1919 roku Palmowski sprzedał posiadłość skarbowi państwa, który od tej pory oddawał Bałdy w dzierżawę. Po zakończeniu II wojny światowej majątek upaństwowiono i założono Państwowe Gospodarstwo Rolne w Bałdach. Później nieruchomość została przekazana Akademii Rolniczo-Technicznej w Olsztynie. Obecnie w Bałdach mieści się Stacja Dydaktyczno-Badawcza Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie.


Kultura

W miejscowości organizowana jest największa impreza w gminie Warmiński Kiermas Tradycji, Dialogu, Zabawy, który odbywa się w każdą pierwszą sobotę lipca.

Zabytki

  • Dwór
  • Pozostałości folwarku
  • Park podworski
  • Budynek dawnej szkoły
  • Pozostałości cmentarz ewangelickiego
  • Trakt biskupi w Bałdach - zachowany kilometrowy odcinek dawnego szlaku z Warszawy. Aleję otwierają symboliczne Wrota Warmii. Po ob u stronach wrót umieszczone są rzeźbione w drewnie herby dwunastu miast warmińskich


Bibliografia

  1. Przewodnik turystyczny po gminie Purda, Purda 2013.
  2. Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, 1857.
  3. Wojewódzka ewidencja zabytków [data dostępu: 12.11.2013]
  4. Bank Danych Lokalnych GUS [data dostępu: 12.11.2013]


Przypisy